ძებნა

20 წელია ამერიკის შეერთებული შტატები ახორციელებს ავღანეთის სამხედრო-პოლიტიკურ ოპერაციას რომ რეგიონში შექმნას რესპუბლიკა, რომელსაც ექნება სამართლებრვი სახელმწიფოს დამახასითებელი ინსტიტუტები, მაგრამ არაფერი გამოვიდა. ამერიკის შეერთებულ შტატებს ეს მცდელობა დაუჯდა 2400 ჯარისკაცის სიცოცხლე და ერთი ტრილიონი დოლარი. ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა მიიღო ჯარის გაყვანის გადაწყვეტილება, თითქოს ამიერიდან ავღანელებს თავისი ბედისთვის თავად უნდა ეზრუნათ. ალბათ ბევრს ქონდა წარმოდგენა რომ ჩვილი წამოიზარდა და დამოუკიდებლად გადაადგილებისთვის მზად არის. ოპტიმისტური ილუზიები, აშშ-ს ეროვნული უსაფრთხოების მრჩევლის ჯეიკ სალივანის მიხედვით, თავად ჯო ბაიდენს ჰქონდა. ერთი რამ ცხადია ამერიკის შეერთებული შტატები რეგიონში დამარცხდა, მან ვერ შეძლო ავღანეთში ინტერვენციის ვერც ერთი მიზნის შესრულება: · 2001 წლის 9-11 უშუალო ორგანიზატორები დასჯილია, ალ-ყაიდას ლიდერი უსამა ბენ ლადენი განადგურებულია, მაგრამ გადარჩა ორგანიზაცია თალიბანი, რომელიც დღეს ისეთი ძლიერია როგორც არასდროს, განსხვავებით 90-იანი წლების ტერორისგან, ის ავღანეთში გამარჯვებით დაბრუნდა, რომელიც აიძულებს რეგიონის ყველა მონაწილეს ანგარიში გაუწიონ. · ავღანეთის რეპუბლიკა დაეცა, ამის მაგივრად მივიღეთ ავღანეთის ისლამური ემირატი. აშშ-ს მიერ ლობირებული პრეზიდენტი სამარცხვინოდ გაიქცა, ასევე გარბის ავღანეთის „რესპუბლიკის“ ადმინისტრაცია და პერსონალი, რომელიც აშშ-სთან თანამშრომლობდა. უპირველეს ყოვლისა ამ ისტორიაში გასარკვევია სამი საკითხი: 1. რატომ ვერ ააშენა ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ავღანეთის რესპუბლიკა? 2. რატომ ვერ გაანადგურა ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა მოძრაობა თალიბანი? 3. რატომ ვერ გაუწია ავღანეთის შეიარაღებულმა ძალებმა წინააღმდეგობა თალიბანს? პასუხი პირველ კითხვაზე: ამერიკის შეერთებულ შტატებს აქვს წარმატებული ოპერაციის მაგალითი ერაყის სახით. განსხვავება ერაყსა და ავღანეთს შორის ინსტიტუციური მმართველობაა. ერაყი სადამ ჰუსეინის მმართველობით ემყარებოდა დიქტატის ინსტიტუციურ მოწყობას. შესაბამისად სადამ ჰუსეინის რეჟიმის ჩამოშლით ჩამოიშალა რეპრესიული ინსტიტუციები, მაგრამ ამ უკანასკნელის არსებობის გამოცდილებამ მაინც დადებითი როლი შეასრულა ახალი ერაყის მოსაწყობად. ავღანეთში კი ინსტიტუციური მმართველობა არ არსებობდა, საბჭოთა კავშირმა პრაქტიკულად იგივე სცადა რაც აშშ-მ 2001-2021 წწ. მაგრამ გაცილებით ჰუმანურად და დემოკრატიულად, თუმცა მაინც დამარცხდა, მიზეზი ავღანური კულტურაა, რომელიც ტრადიციებზე დაფუძნებულ მართვას ირჩევს. რახან ავღანეთში ბოლო 3 საუკუნის განმავლობაში არ ცხრება ომი, ის პრაქტიკულად გადაიქცა რეგიონის შავ ხვრელად, რომელიც პრაქტიკულად იწოვს გარემოცვის აგრესიას ისე რომ, მას არაფერი აკლდება, რადგან საზოგადოებას არ აქვს ინფრასტრუქტურა, რომლის განადგურებას შეიძლება მოყვეს პოლიტიკური და ეკონომიკური კრიზისი. ავღანეთისთვის ცივილიზირებული სამყაროსთვის ცნობილი კრიზისი ორგანული მდგომარეობაა. ავღანური საზოგადოებისთვის ორგანულად უცხოა სამართლებრივი სახელმწიფოს მმართველობა და ნებისმიერი ინსტიტუციური რეგულაცია აღქმულია, როგორც თავსმოხვეული ძალადობა, მაშინაც კი, თუკი ინსტუტუციები დაკომპლექტებული თანამემულეებით, მათი მმართველობა აღქმულია როგორც კოლაბორაციონიზმი მტრის სასარგებლოდ. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ვერ შეძლო გარდამტეხი კულტურული ინექციის შეტანა, აღმოჩნდა რომ ტრილიონი დოლარი მხოლოდ ილუზორულ ავღანურ ბაბლში გაიფლანგა, რომლითაც ისარგებლა იარაღის მწარმოებლებელმა ბიზნესმა. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ვერ შეძლო პრობლემისთვის თვალი გაესწორებინა და აღმოეფხვრა პაკისტანის გავლენა, რომელიც ასაზრდოებდა პუშტუნთა შურისძიების იმედს. პასუხი მეორე კითხვაზე: ავღანეთი ეთნიკურად მრავალფეროვანი რეგიონია, უმრავლესობას შეადგენს პუშტუნები, რომლის უმრავლესობა მოქცეულია პაკისტანში, რაც ქმნის პუშტუნთა ძალმომრეობის ნოყიერ ნიადაგს, რადგან პაკისტანისგან იღებს მხარდაჭერას. რეგიონში გავრცელებულია სალაფიტური ისლამი რომელიც არ ცნობს ცივილიზირებული სამყაროს ინსტიტუციებს. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო ავღანური პროექტის განხორციელება ტურბულენტობის დარღვევის პირობებში. აუცილებელი იყო რადიკალური ჯგუფების ფინანსური წყაროს გადაკეტვა. მხოლოდ ექსპერტულ წრეებში განიხილავდნენ პაკისტანის დესტრუქციულ გავლენას, მაგრამ ეს პრობლემა ვერ იქცა ამერიკის ოფიციალურ დღის წესრიგად. მეტიც, დასავლური მედია იძლუებული გახდა ანგარიში გაეწია პაკისტანის მოთხოვნისთვის, შეწყვიტონ პაკისტანის ასოცირება ავღანეთის საკითხთან, რადგან ამერიკის და ევროკავშირის ოფიციოზმა ვერ გაბედა რეალობისთვის თვალის გასწორება. სწორედ პაკისტანია თალიბთა ფინანსური წყარო 2001-2021 წლის წინააღმდეგობაში, რაც შეეხება თალიბთა „რეკონკისტას“ ის მთლიანად პაკისტანის დაფინანსებულია. ბუნებრივია ჩნდება კითხვა, რატომ აიგნორებს დასავლეთის პაკისტანის პრობლემას: მიზეზი კომპლექსურია, ყველაზე მთავრი მიზეზი თანამედროვე სამყაროს საერთაშორისო სისტემაშია, რომელიც ოპორტუნისტული და ეგოისტურია, რაც ქმნის მრავალ უცნობიან განტოლებას. ცივი ომის პერიოდში ყველაფერი ცალსახა და გასაგები იყო, ეხლა კი ასე არ არის. ოპორტუნისტული საერთაშორისო სისტემის მაგალითია გერმანიის მიერ ჩრდილოეთის ნაკადის მშენებლობა, ამით რუსეთის გავლენის ზრდა და უკრაინისა და საქართველოს საკითხების უგულებელყოფა. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა პრაქტიკულად არჩევანი გააკეთა გერმანიას, უკრაიასა და საქართველოს შორის და საბოლოოდ გადაწყვეტილება უფრო მნიშვნელოვბანი პარტნიორის სასარგებლოდ მიიღო, მაგრამ ამით უღალატა საერთაშორისო ჟანდარმის პრინციპს და რუსეთის აგრესია მეზობლების მიმართ პრაქტიკულად გაატარა. სწორედ ასეთივე ეგოისტური ოპორტუნიზმის ნაწილია პაკისტანის პრობლემის უგულებელყოფა, რადგან ეს უკანასკნელი ცოფიანი ძაღლია თოკის გარეშე, რომელიც ფლობს ბირთვულ იარაღს და შეუძლია რეგიონის გამოუსწორებელ კრიზისში შეყვანა. ცხადია ეს ყველაზე არასასურველი სცენარია, რომელიც უნდა ავიცილოთ, მაგრამ დასავლეთის კეთილდღების ბუშტის გახეთვის შიშმა, განაპირობა გაუბედავი პოლიტიკა, რის გამოც მივიღეთ ტერორისტთა გამარჯვება, რომელთანაც ურთიერთობას ოფიალური სახელმწიფოები აპირებს! თუკი შედეგებს გავითვალისწინებთ, ეგოისტურმა ოპორტუნიზმმა არანაკლებ დიდი პრობლემა მოუტანა კაცობრიობას. პასუხი მესამე კითხვაზე: ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ავღანურ არმიაზე 83 მილიარდი დოლარი დახარჯა. შეიქმნა დაახლოებით 300 ათას კაციანი სრულად აღჭურვილი არმია. ავღანელ ჯარისკაცებს 230 $ ხელფასს ამერიკის შეერთებული შტატები უხდიდა, მაგრამ თალიბანმა ავღანეთის დედაქალაქი ისე აიღო რომ სერიოზული წინააღმდეგობაც ვერ გაუწია. მიზეზი ცხადია ავღანური „რესპუბლიკის“ იდეის არარსებობაშია. ავღანური არმია, ისევე როგორც სახელმწიფო ადმინისტრაცია, პრაქტიკულად ახორციელებდა არა რესპუბლიკის იდეას, არამედ ემსახურებოდნენ ოპორტუნისტულ ინტერესებს, ამიტომაც ვერ შეიქმნა ავღანური „რესპუბლიკის“ ლიდერი, როგორც ჯარში, ისე ადმინისტრაციაში. ავღანელი ჯარისკაცისთვის ავღანეთის „რესპუბლიკის“ დაცვა გაუგებარი მისია აღმოჩნდა და როგორც კი ამერიკამ დატოვა ავღანეთი, მასობრივად დატოვა ავღანეთის ჯარი ავღანელებმაც. მოცემულმა კრიზისი და არსებული გარემობა ექვემდებარება გარკვეულ პროგნოზს: · ავღანეთის ისლამური ემირატი თავდაპირველად ქმნის ჰუმანურ ცხოვრების პირობებს სადაც ქალთა სწავლის უფლებები გათვალისწინებულია, მაგრამ თალიბანის იდეოლოგიის მანკიერება გამორიცხავს ტერორისტული ორგანიზაციის ფასეულობების გადახედვას; · ახლო მომავალში მოსალოდნელია ეთნიკურ ჯგუფებს შორის დაპირპისპირება, რადგან თალიბანის მებრძოლები ძირითადად პუშტუნები არიან, ავღანეთში არსებული სხვა ეთნიკური ჯგუფები დაექვემდებარებიან დევნას და შევიწროებას, რამაც რეგიონში შესაძლოა შექმნას ჰუმანიტარული კატასტროფა; · ავღანეთის პრობლემას შესაძლოა მოყვეს შუა აზიის რეგიონის კრიზისის გამწვავება, რადგან ავღანეთის ტერიტორიაზე ცხოვრობს ტაჯიკები, უზბეკები, თურმქენები და სხვა უმცირესობები, რომელთა უფლებების შელახვა გამოიწვევს მოსაზღვრე რესპუბლიკების ირიბ ჩართულობას; · თალიბანის გამარჯვება გადაიქცევა სალაფიტური ჯიჰადის წარმატებად, ტერორისტული დაჯგუფებები შეიქმნება ვაჰაბიტური რელიგიურ ჯგუფებში, რომლის აგრესიული გამოვლინება შეიძლება ვიხილოთ თურქეთსა და ისრაელში. · საერთაშორისო საზოგადოება შეეცდება ავღანეთი დატოვოს თავის პრობლემებთან და მოაქციოს საერთაშორისო იზოლაციაში, მაგრამ იდეა განწირულია კრახისათვის. რადგან საერთაშორისო საზოგადოება დაფუძნებულია ჰუმანიზმის, ადამიანის უფლებების და ლიბერალიზმის პრინციპებზე, ხოლო მრავალმილიონიანი მოსახლეობის ავღანეთი თითქმის ყოველკვირეულად მოგვამარაგებს ბრუტალური ნიუსებით. · რუსეთის ფედერაცია და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა შეეცდება ამერიკის მარცხის აღნიშვნას გამარჯვებულებთან დამეგობრებით. სავსებით დასაშვებია ავღანეთის ისლამური ემირატების ცრუ „ცივილურობის“ პერიოდში შეუთანხმდეს აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის აღირებას. ინგლისური ტექსტი აქ