ნახიჩევანის კორიდორი – რას ნიშნავს ეს საქართველოსთვის?

[Moor]

1 საათის წინ, Seth said:

როგორც ჰაოსებმა დაწერეს ნიკოლმა ქვა ააგდო და თავი შეუშვირა, ზანგეზურის დერეფანს არ მივცემო :დ რამდენად მართალია კაცმა არ იცის, მაგრამ იავნად ლიქია :დ ეს მინიმუმ ნიშნავს რომ ზანგეზურის დერეფანი არის ყველა მოლაპარაკების მაგიდაზე. 

ერთი წუთით თუ დავუშვებთ რომ მართალია, მაშინ - ტელეფონიანი აგდებს ლოთებსაც, ოსმალოსაც და ფაშასაც :დ (არ იქნება გასაკვირი) ამაში იღებს თეორიულად ულენშპიგელს :დ , 2.5 მლრდ-ს და ახალი სატრანსპორტო დერეფნების დაპირებას. ეს მინიმუმ ნიშნავს ოსმალოს გავლენის შემცირებას კავკასიაში :დ ჰოდა აბა რავიცი?

 

4 საათის წინ, Seth said:

სენიორ, ოსმალო, ფაშას რომ უჭერდა მხარს ერთი წლის წინ, თქვენი აზრით რატომ უჭერდა? სამართლიანობის აღსადგენად მარტოოდენ :დ თუ კავკასიაში ფეხის ჩასადგმელად?

ჰოდა თუ ბოლოა, ნიკოლას უარი ზანგეზურზე (რაც პრინციპში ლოთებსაც აწყობთ) როგორ იმოქმედებს ოსმალოზე? :დ ან ლოთებზე? ან ვიღაც-ვიღაცეებზე რომლებმაც მაოს გარშემო ყველაფერი ისე არიეს რომ ერთი 50 წელი არაფერი ეშველება? :დ

ალიევი დაიმუქრა მერე, ნახიჩევანთან დამაკავშირებელ დერეფანს საფრთხეს თუ შეუქმნით, კიდე ერთ ომს არ დაგამადლითო. 

მოდით, ეს დერეფნების თემა გავშალოთ. ვისი ინტერესი ვისაშია და ა.შ. რამე მასალა თუ იცით, დადეთ და ცალკე თემად გადავიტან ამ პოსტებს 

Edited 19 ივლისი, 2021 by Moor

[Jimmy]

26 minutes წინ, Moor said:

ალიევი დაიმუქრა მერე, ნახიჩევანთან დამაკავშირებელ დერეფანს საფრთხეს თუ შეუქმნით, კიდე ერთ ომს არ დაგამადლითო. 

არ გამოვა ეგ დერეფანი )

სანამ ჩვენ ვართ.

თორე მე რა, სცადოს

[Guest Genetic Miracle]

@Moor

ნახიჩევანის კორიდორი – რას ნიშნავს ეს საქართველოსთვის

 

10 ნოემბრის ღამეს მთიან ყარაბაღში სომხურ და აზერბაიჯანულ მხარეებს შორის საბძოლო მოქმედებების დასრულების სამმხრივი შეთანხმება შედგა, რომლის მე-9 პუნქტი ითვალისწინებს ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის სატრანსპორტო დერეფნით დაკავშირებას დანარჩენ აზერბაიჯანთან, რასაც რუსეთის ფედერაციის უსაფრთხოების სამსახურის სასაზღვრო ძალები გააკონტროლებენ.

შეთანხმების ტექსტის გასაჯაროების შემდეგ სოცქსელების ქართველ მომხმარებლებში დაიწყო დისკუსია იმის თაობაზე, ხომ არ გამოიწვევს ეს გადაწყვეტილება, მისი აღსრულების შემთხვევაში, საქართველოს სატრანსპორტო დერეფნის ფუნქციის შესუსტებას.

რამდენად რეალურია აღნიშნული პუნქტის შესრულება – შესაბამისად, რამდენად მოსალოდნელია ნახიჩევანსა და სომხეთზე გამავალი ახალი სატრანსპორტო კვანძის შექმნა, რომელიც ერთმანეთს თურქეთსა და აზერბაიჯანს დააკავშირებს, და რა გავლენა შეიძლება ამან იქონიოს საქართველოზე? ანალიტიკოსები, რომლებსაც ნეტგაზეთი ესაუბრა, ერთი მხრივ, ეჭვის თვალით უყურებენ ამ კორიდორის სრულფასოვნად ამუშავების შესაძლებლობას, ხოლო მეორე მხრივ, აღნიშანვენ, რომ თუ ეს ასე მოხდა, ეს რეგიონში სტაბილურობას მოასწავებს, რითიც საქართველო არათუ იზარალებს, არამედ -პირიქით.

სად მდებარეობს ნახიჩევანის კორიდორი

ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკა აზერბაიჯანის სახელმწიფოს პოლიტიკურ-ადმინისტრაციული ერთეულია, რომელიც ქვეყნის დანარჩენი ტერიტორიისგან იზოლირებულია და მდებარეობს სომხეთის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. ნახიჩევანს ორი მხრიდან ირანის ისლამური რესპუბლიკა ესაზღვრება, ასევე მცირე საზღვარი აქვს თურქეთთანაც, საიდანაც მარაგდება კიდეც.

სახმელეთო გზით აზერბაიჯანისა და ნახჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის დაკავშირება ამ დრომდე სხვა ქვეყნების საშუალებით ხდებოდა. არსებობს ამის ორი საშუალება. პირველი აზერბაიჯანიდან გადის საქართველოსა და თურქეთზე, რის შემდეგაც ხვდება ნახიჩევანში. ეს შედარებით გრძელი მარშრუტია და ხშირად აერთიანებს სახმელეთო გადაზიდვების რამდენიმე სახეობას, როგორიცაა სარკინიგზო და საავტომობილო გადაზიდვები. მეორე მარშრუტი აზერბაიჯანიდან ირანის ისლამური რესპუბლიკის გავლით მიემართება ნახიჩევანში, რაც შედარებით მოკლე მანძილია.

საქართველოს ტერიტორიაზე გადის აზერბაიჯანისთვის მნიშვნელოვანი არაერთი სატრანზიტო პროექტი, მათ შორის, ბაქო-თბილისი-სუფსა და ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენები და ბაქო-თბილისი-ერზერუმის გაზსადენი. აგრეთვე, ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზა და წითელი ხიდი-სარფის სწრაფმავალი ავტომაგისტრალი, რომლითაც ქვეყნებს შორის ტვირთების გაცვლა მიმდინარეობს.

ე.წ. ნახიჩევანის კორიდორი, რომელიც შეიძლება სომხეთის სამხრეთ ნაწილში შეიქმნას, თეორიულად ორ მარშრუტს მოიაზრებს. პირველი იწყება სომხეთის სოფელ სიუნიქში, შემდგომ კი კაპანი-მეღრის გზით, ნახიჩევანის საზღვრამდე მიდის. მეორე მარშრუტი აზერბაიჯანისა და სომხეთის საზღვრის უკიდურესი სამხრეთი წერტილიდან იწყება და მდინარე არაქსს მიუყვება, შემდგომ კი იმავე კაპანი-მეღრის გზით უკავშირდება ნახიჩევანს. ორივე მარშრუტი მთიან გეოგრაფიულ არეალშია.

ნახიჩევანი და შესაძლო კორიდორები სამხრეთ სომხეთში

ნახიჩევანის კორიდორის არსებობით, აზერბაიჯანი საბჭოთა კავშირის დაშლისა და ყარაბაღის პირველი ომის შემდეგ პირველად, მართალია, მეორე ქვეყნის გავლით, თუმცა უმოკლესი გზით დაუკავშირდება ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას, შესაბამისად- თურქეთსაც.

რა მნიშვნელობა აქვს კორიდორს რეგიონის ქვეყნებისთვის, მათ შორის საქართველოსთვის

ისტორიკოსი ბექა კობახიძე მიიჩნევს, რომ აღნიშნული სატრანსპორტო კორიდორი უაღრესად მნიშვნელოვანია თურქეთისა და აზერბაიჯანისთვის.

“თუ გავითვალისწინებთ თანამედროვე თურქეთის იდეოლოგიურ ჩარჩოებს, რაც არის ნეოოტომანიზმისა და პანთურქიზმის ერთგვარი ნაზავი, ეს კორიდორი განიხილება, როგორც პირდაპირი წვდომა მოძმე აზერბაიჯანზე. მეორე მხრივ, აზერბაიჯანში ყოველთვის იყო ეს ოცნება, რომ ნახჩევანზე გასასვლელი და, შესაბამისად, პირდაპირი კავშირი ჰქონოდათ თურქეთთან, მაგრამ ამის არანაირი ლეგალური საფუძველი არ არსებობდა. ახლა პირველად ისტორიაში ჩნდება ეს საფუძველი საერთაშორისო შეთანხმებიდან გამომდინარე, რომ აზერბაიჯანმა არა უახლოეს მომავალში, მაგრამ მაინც, გარკვეული აგრესიული ქმედებები განახორციელოს  აღნიშნული კორიდორის მიმართულებით, რასაც შეიძლება ჰქონდეს ლეგიტიმური საფუძველი “, – აცხადებს ბექა კობახიძე.

მისივე განცხადებით, აღნიშნული კორიდორის შექმნით შეიძლება შეიქმნას ახალი კონფლიქტის ზონა სამხრეთ კავკასიაში. ასევე, შეთანხმებაში ბუნდოვანია, პირველ რიგში, ინფრასტრუქტურის მშენებლობის, ხოლო შემდგომ -კორიდორის უსაფრთხოების მექანიზმი.

“ეს არის საფრთხის შემცველი. ვხედავთ, რომ სომხეთში არის რევანშისტული განწყობები. ჩვენ არ უნდა ვიფიქროთ, რომ კონფლიქტი დასრულდა. მართალია, მეორე ომი დასრულდა, თუმცა არ დასრულებულა კონფლიქტი. სიძულვილი ხალხებს შორის კიდევ უფრო გაიზარდა და სურვილი, რომ ეს ნახიჩევანისკენ მიმავალი გზები ჩაიკეტოს, სომხეთში კვლავ იქნება, რაც აზერბაიჯანს მისცემს ლეგიტიმაციას, რომ ძალით გაჭრას ეს გზები”, – განუცხადა ნეტგაზეთს კობახიძემ.

ისტორიკოსი ბექა კობახიძე © თავისუფალი უნივერსიტეტი

ნეტგაზეთის კითხვაზე, იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული კორიდორი საერთოდ ვერ შეიქმნება ან მომავალში მას სომხეთი დაიკავებს, შესაძლებელია თუ არა, რომ აზერბაიჯანმა დაარღვიოს შეთანხმების სხვა ნაწილები, მაგალითად, დაიკავოს სტეფანაკერტი, ბექა კობახიძე პასუხობს, რომ მთიან ყარაბაღში სამომავლო მოქმედებები რუსეთის ინტერესებზე იქნება დამოკიდებული.

“თეორიაში ასეა, მაგრამ გამომდინარე იქიდან, რომ სომხურ ანკლავში იქნებიან რუსული ძალები, ხოლო რუსებმა ყველაფერს მიაღწიეს, რაც სურდათ და სტატუს-კვო მათ აძლევთ ხელს, ამიტომ არ ველოდები, რომ უშუალოდ ყარაბაღში იქნება რაიმე გართულება. თუ აზერბაიჯანი შეეცდება სტატუს-კვოს შეცვლას, მაშინ რუსეთი სომხურ მხარეს დაიჭერს, თუ სომხეთი არ შეასრულებს შეთანხმების პირობებს, მაშინ, ალბათ, რუსეთი მოქმედების თავისუფლების საშუალებას მისცემს აზერბაიჯანს”, – აცხადებს ბექა კობახიძე.

ნეტგაზეთმა კობახიძეს ასევე ჰკითხა ენერგომარშუტებზეც. გარდა სატრანსპორტო გადაზიდვებისა, ხომ არ შეიძლება, რომ აღნიშნული მიმართულებით მომხდარიყო ენერგეტიკული პროექტების განხორციელება, რაზეც ის პასუხობს, რომ აზერბაიჯანი სომხეთს არ გადასცემს საკუთარი ეკონომიკის კონტროლის საშუალებას.

“ეს შეუძლებელია, აზერბაიჯანის ხელისუფლებაში საკმაოდ პრაგმატულად და ფრთხილ გადაწყვეტილებებს იღებენ. თუ აზერბაიჯანი თავის ძირითად რესურსებს (მილსადენები და რკინიგზა) გაატარებს სომხეთის ტერიტორიაზე, პოტენციური კონფლიქტის შემთხვევაში ის მძევლად უტოვებს ამ რესურსებს სომხეთს. კიდევ ვიმეორებ, კონფლიქტი არ დასრულებულა. არავის აქვს იმის მოლოდინი, რომ “შენგენის ზონა” შეიქმნება კავკასიაში”, – ამბობს კობახიძე.

საქართველოს ყოფილი თავდაცვის მინისტრი თინა ხიდაშელი მიიჩნევს, რომ სომხეთის ტერიტორიაზე გამავალი დერეფნის გახსნით შესაძლოა დაზიანდეს საქართველოს სატრანზიტო ინტერესები, მაგრამ სატრანსპორტო ფუნქცია სრულად ვერ გადაიხედება.

“აზერბაიჯანი ამჟამად თავს გამარჯვებულად თვლის და, რა თქმა უნდა, ცდილობს, რომ მაქსიმალურ წარმატებას მიაღწიოს შეთანხმების დროს. ამიტომაც, მას სურს დაუკავშირდეს თურქეთს, მის მთავარ მოკავშირეს, სატრანსპორტო გზებით. ეს მოკლე ვადაში არ მოხდება, მაგრამ 21-ე საუკუნეში ნებისმიერი გეოგრაფიული სირთულე გადალახვადია”, -აცხადებს თინა ხიდაშელი.

თურქეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა 12 ნოემბერს განაცხადა, რომ კორიდორი, რომელიც ნახიჩევანს დააკავშირებს თურქეთსა და აზერბაიჯანთან, პირველ რიგში, რეგიონის ქვეყნებს მოუტანს სარგებელს. ქვეყნის ტრანსპორტის მინისტრის ცნობით კი, მალე დაიწყება თურქეთი-ნახიჩევანის რკინიგზის მშენებლობა, რომელიც გაზრდის ქვეყნებს შორის ტვირთბრუნვას.

ნეტგაზეთის კითხვაზე, იმ შემთხვევაში, თუ მართლაც დადგება ასეთი გამოწვევა, რომ ნახიჩევანის კორიდორის მშენებლობით საქართველოს ეკონომიკურ ინტერესებს შეიძლება საფრთხე შეექმნას, რა უნდა იყოს ქართული სახელმწიფოს შესაძლო ნაბიჯი, თინა ხიდაშელი პასუხობს, რომ საქართველომ აქტიურად უნდა ითანამშრომლოს საკუთარ პარტნიორებთან, რომ მისი სატრანზიტო ფუნქცია არ გადაიხედოს.

“საქართველომ აქტიურად უნდა ითანამშრომლოს აზერბაიჯანთან და თურქეთთან, რადგან, მიუხედავად მთავრობების ცვლილებისა, საქართველო მუდმივად იყო კეთილსაიმედო პარტნიორი ტვირთების ტრანზიტის საქმეში. ამ საკითხის მნიშვნელობა ყველა მთავრობას ესმოდა და ამდენად, არავითარი პრობლემა არ შექმნილა. გარდა ამისა, ჩვენ უნდა ვითანამშრომლოთ აშშ-სა და ევროპასთანაც, რადგან სწორედ მათი პროექტები, სატრანზიტო ხაზები გადის საქართველოს ტერიტორიაზე”, – ამბობს თინა ხიდაშელი.

საქართველოს ყოფილი თავდაცვის მინისტრი თინა ხიდაშელი

მისი განცხადებით, საქართველოს გაუჭირდება პარტნიორებთან ურთიერთობა იმ შემთხვევაში, თუ შიდა პოლიტიკური არასტაბილურობის გამო ქვეყანა ნდობას დაკარგავს.

“იმ დროს, როდესაც ქვეყანას მართავს მთავრობა, რომელსაც აქვს რთული საგარეო ურთიერთობები, ასეთი შეთანხმებების მიღწევა გაუჭირდება. მაგალითისთვის, იმდროინდელი ხელისუფლების მიერ ორი გაყალბებული არჩევნების შემდეგ, 2008 წელს, საქართველოს პოზიციები შესუსტდა და ერთგვარ იზოლაციაში აღმოჩნდა ჯერ ბუქარესტის სამიტზე, შემდეგ კი, აგვისტოს ომის დროს. იგივე არ უნდა გაიმეოროს ახლანდელმა ხელისუფლებამ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, ეროვნული ინტერესები დაზიანდეს”, – განაცხადა ხიდაშელმა.

რონდელის ფონდის მკვლევარი და საქართველოს ყოფილი ელჩი დიდ ბრიტანეთში გიორგი ბადრიძე მიიჩნევს, რომ სამხრეთ კავკასიაში ამ დერეფნის გახსნის შემთხვევაში სტრატეგიული სურათი მნიშვნელოვნად არ იცვლება.

“აღნიშნული გზა გაივლის სომხეთის ტერიტორიაზე და სომხეთის გარდა მისი სტაბილურად ფუნქციონირება დამოკიდებული იქნება რუსეთის ფედერალური უსაფრთხოების სამსახურის სასაზღვრო ძალებზე. ამ გზით შეიძლება ისარგებლოს თურქეთმა და აზერბაიჯანმა, განსაკუთრებით კი მაშინ, როცა ტვირთები იქნება გადასატანი აზერბაიჯანის სამხრეთ ტერიტორებსა და ნახიჩევანს შორის. აზერბაიჯანი ამ დრომდეც არ იყენებდა საქართველოს ტერიტორიას ნახიჩევანთან დასაკავშირებლად, შესაბამისად, ამ კუთხით სტრატეგიული სურათი მნიშვნელოვნად არ იცვლება”, – აცხადებს გიორგი ბადრიძე.

გიორგი ბადრიძე © Legatum Institute, დიდი ბრიტანეთი

გიორგი ბადრიძის განცხადებით, მიუხედავად იმისა, რომ ნახიჩევანის დერეფნის გახსნის შემთხვევაში, შესაძლოა, საქართველომ დაკარგოს გარკვეული ტვირთები, საქართველოს სატრანზიტო ფუნქციას საფრთხე არ ემუქრება, ხოლო ის ეკონომიკური სარგებელი, რასაც საქართველოც მიიღებს იმ შემთხვევაში, თუ რეგიონი დასტაბილურდება, გაცილებით ძვირფასია, ვიდრე ტვირთების გატარებით მიღებული შემოსავალი.

“დერეფანმა რომ შეიძინოს სტრატეგიული დანიშნულება, რათა გატარდეს მილსადენები და რკინიგზა, ამას დასჭირდება სამარადჟამო მეგობრული შეთანხმება. ეს რამდენად შესაძლებელია, ძნელი სათქმელია. ამ მომენტში ეს შეთანხმება უფრო ცეცხლის შეწყვეტის გადაწყვეტილებაა, ვიდრე სამშვიდობო წინადადება. ასევე გამოვრიცხავ იმას, რომ სომხეთისკენ გადაინაცვლებს ყველა სატრანზიტო მარშრუტი, რაც ახლა საქართველოზე გადის, მაგრამ ეს ასეც რომ მოხდეს, ამაზე არავინ უნდა იდარდოს, რადგან ეს ნიშნავს ისეთ სერიოზულ გარღვევას რეგიონის სტაბილურობის ჩამოყალიბებაში, რომლითაც საქართველო მხოლოდ ისარგებლებს. საქართველო ზარალდება მაშინ, როცა რეგიონში არასტაბილურობაა, ხოლო თუ აზერბაიჯანისა და სომხეთის ურთიერთობები გაუმჯობესდება, ეს საქართველოს მხოლოდ წაადგება. ეს თუ მოხდა, საქართველოსთვის ბევრად მეტია, ვიდრე სატრანზიტო დანაკარგები, რადგან სტაბილურობის პირობებში საქართველო გახდება უფრო მიმზიდველი ინვესტიციებისა და ტურიზმისთვის”, – მიაჩნია ბადრიძეს.

---

მთიან ყარაბაღში კონფლიქტი 27 სექტემბერს დაიწყო. ომის განმავლობაში სამი ჰუმანიტარული ზავი გაფორმდა, ორჯერ რუსეთის, ხოლო ერთხელ აშშ-ს შუამავლობით, თუმცა სამივე შემთხვევაში მხარეები აცხადებდნენ, რომ მოწინააღმდეგე ზავის პირობებს არ იცავდა. საბოლოოდ, აზერბაიჯანის არმიამ შეძლო აეღო დასახლებები ფუზულის, ჯაბრაილის, გუბადლის, ხოჯევანდის, ხოჯალის, ლაჩინის რაიონები. ასევე ქალაქები ჰადრუთი და შუშა, რომლებიც ომის შემდგომ ძირითადად მხოლოდ სომხური მოსახლეობით იყო დასახლებული. 10 ნოემბრის ღამეს, სომხეთის პრემიერმა ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა, რომ ხელი მოაწერა ომის დასრულების შეთანხმებას ალიევთან და პუტინთან ერთად, რომლის ტექსტიც დაუჯერებლად მტკივნეული იყო სომეხი ხალხისთვის. შეთანხმება 9 პუნქტისგან შედგება, რომელიც სხვა საკითხებთან ერთად, აზერბაიჯანისთვის ტერიტორიების დაბრუნებას, რუს მშვიდობისმყოფელებსა და ლაჩინისა და ნახიჩევანის კორიდორების შექმნას გულისხმობს. ფაშინიანის გადაწყვეტილებას სომხეთის დედაქალაქში პროტესტი მოჰყვა. დემონსტრანტებმა დაიკავეს მთავრობისა და პარლამენტის შენობები, ასევე თავს დაესხნენ პარლამენტის სპიკერს. 17 პარტიისგან შემდგარი კოალიცია ნიკოლ ფაშინიანის გადადგომას ითხოვს.

......

..

ემილ ავდალიანი - ალბათობა, რომ საქართველომ დაკარგოს სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქცია, დაბალია, ნახიჩევანის დერეფანი მინიმალური ტრანზიტისთვის იქნება განსაზღვრული და არა რეგიონული სატრანზიტო ვაჭრობის გაზრდისთვის

ავტორი:

•  ემილ ავდალიანი

7 დეკ. 2020

• საგარეო პოლიტიკა
• GC ანალიზი

გადმოწერეთ PDF ფაილი

ყარაბაღის ომის შედეგებზე აზერბაიჯანისა და სომხეთისათვის, ასევე იმაზე, თუ რა გავლენას იქონიებს ომის შედეგები სამხრეთ კავკასიაზე, რუსეთისა და თურქეთის როლზე რეგიონში, ასევე იმაზე, რამდენად შეიცვალა სამხრეთ კავკასია ყარაბაღში განვითარებული პროცესების ფონზე და რამდენად შეიტანა მან საქართველოს დღის წესრიგში კორექტივები, “ინტერპრესნიუსი“ ჯეოქეისის არა-რეზიდენტ მკვლევარს, აღმოსავლეთმცოდნე, ევროპის უნივერსიტეტის პროფესორს, ემილ ავდალიანს ესაუბრა.

 

- ბატონო ემილ, ყარაბაღის ომის შედეგებზე ბევრი რამ დაიწერა და ითქვა, მაგრამ არის თემები, რომლებზეც ნაკლებად მახვილდება ყურადღება, არადა სწორედ ეს დეტალებია მნიშვნელოვანი, რომლის გარეშე მთელი სურათის დანახვა ჭირს.
 

თქვენ როგორ შეაფასებდით ამჯერად აზერბაიჯანის სასარგებლოდ დასრულებული ყარაბაღის ომის შედეგების იმ დეტალებს, რომლებმაც დააკანონეს ომის ის შედეგები, რომლის გამო ბაქოში ზეიმობენ, ერევანში პრემიერის გადაგომას მოითხოვენ, ხოლო მოსკოვი ცდილობს ახლა ორივე მხარე დააშოშმინოს და რასაც დასავლეთი და აშშ თვალს მხოლოდ შორიდან ადევნებს?
 

- წმინდა სამხედრო კუთხით აზერბიაჯანმა მნიშვნელოვანი გამარჯვება მოიპოვა. ბაქომ დიდი ტერიტორიები დაიბრუნა და, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, საკუთრივ მთიანი ყარაბაღის ნაწილსაც დაეუფლა. ამაზე ბევრი რამ ითქვა და ამიტომაც დეტალებში აქ არ შევალ.
 

მხოლოდ ერთს დავამატებ - ქალაქი შუშა, რომელსაც ახლა უკვე აზერბაიჯანელები აკონტროლებენ, მომავალში ბაქოს შესაძლებლობას მისცემს სტეფანაკერტზე, აზერბაიჯანულად ხანქენდიზე, მოახდინოს გავლენა.
 

რა თქმა უნდა, მანდ რუსები დგანან, მაგრამ სტეფანაკერტში მცხოვრები სომხები მუდამ სამხედრო საფრთხის ქვეშ იქნებიან, რადგან შუშამდე სულ რამდენიმე კილომეტრია.
 

ომის შედეგები იმდენად მოულოდნელი და მძიმე აღმოჩნდა სომხეთისთვის, რომ შესაძლებელია რევანშის გრძნობამ დაისადგუროს მომდევნო, როგორც სომხურ პოლიტიკურ ელიტაში, ასევე ზოგადად მოსახლეობაში. ეს და სხვა პრობლემები ზღუდავს ყარაბაღის კონფლიქტის გრძლევადიანი მოგვარების პერსპექტივას.
 

- დამკვირვებელთა უმრავლესობის მტკიცებით, ყარაბაღში რუსი სამშვიდობოების ჩაყენებით კრემლმა სამხრეთ კავკასიაში პოზიციები გაიმყარა. მეორენი ამტკიცებენ, რომ სამხრეთ კავკასიაში პოზიციები ასევე გაიმყარა თურქეთმა, რომლის ჯარისკაცები მონიტორინგს გაუწევენ ყარაბაღში დისლოცირებულ რუს სამშვიდობოებს.
 

დამკვირვებელთა ნაწილი იმაზეც საუბრობს, რომ ყარაბაღის ომის შედეგებით შესუსტდა დასავლეთისა და აშშ-ს როლი სამხრეთ კავკასიაში. რადგან ამ თემაზე ამგვარი აზრთა მრავალფეროვნებაა, კითხვას ასე დავსვამდი - თუ ყარაბაღის ომის შედეგებით აზერბაიჯანის გარდა, რუსეთიც და თურქეთიც მოგებულია, ხოლო რეგიონში დასავლეთის პოზიციები შესუსტებულია, სავარაუდოდ რა ნაბიჯებია მოსალოდნელი ამავე რეგიონში ერთი მხრივ რუსეთის, ხოლო მეორე მხრივ თურქეთის მხრიდან?
 

- სამხედრო უპირატესობის მიუხედავად, მოსკოვი ყარაბაღში რამდენიმე სერიოზულ პრობლემას ეჯახება. პირველ რიგში, ეს ეხება იძულებით გადაადგილებული აზერბაიჯანელების გათავისუფლებულ ტერიტორიებზე დაბრუნებას და ამ პროცესთან დაკავშირებული სირთულეებს.
 

ასევე რთული იქნება მშვიდობის შენარჩუნება სომხურ და აზერბაიჯანულ მხარეებს შორის გამყოფი ხაზის გასწვრივ. ორი მოწინააღმდეგე მხარის ასეთი სიახლოვე უამრავ შესაძლებლობას შექმნის სამხედრო პროვოკაციებისთვის.
 

ამის გარდა, მოსკოვის შეშფოთებას იწვევს ის, რომ ნატოს წევრი თურქეთი ახლა სამხრეთ კავკასიაში მნიშვნელოვანი სამხედრო მოთამაშე გახდა. თურქეთი სერიოზულად განიხილავს აზერბაიჯანში ჯარის გაგზავნის საკითხს და სავარაუდოთ ეს მოხდება კიდევაც.
 

მაგალითისთვის, ომამდე ეს წარმოუდგენელი იქნებოდა - აზერბაიჯანის ხელისუფლება არ მოისურვებდა, რომ თურქეთის ჯარის გამოჩენით ბაქოს მოსკოვთან აწყობილი კონსტრუქციული ურთიერთობა დაზარებულიყო. მაგრამ, ყარაბაღის ომის შედეგად აზერბაიჯანში რუსული ჯარის დაყენებით, აზერბაიჯანი უფრო თავისუფლად განიხილავს თურქეთის ჯარების თავის მიწაზე განლაგების საკითხს. დღეს, ბაქოში ამ საკითხს, ერთგვარად, რუსეთის გაზრდილი სამხედრო გავლენის საპირწონედ განიხილავენ.
 

რაც მთავარია, რუსეთს ახლა ნაკლებად აქვს შესაძლებლობა ხელი შეუშალოს თურქების ჯარის განლაგებას აზერბაიჯანში და ეს არის ის ერთ-ერთი მთავარი მიღწევა, რაც ანკარას ხვდა წილად. თავის მხრივ, ეს მეტყველებს რეგიონში რუსეთის საგარეო პოლიტიკური ბერკეტების ერთგვარ შეზღუდულობაზეც.
 

რუსეთი, როგორც რეგიონში დომინანტი ძალა, წესით უფრო ორი მოწინააღმდეგე მხარეების დაახლოებაზე უნდა ემუშავა, თავისი ავტორიტეტით აეძულებინა ერევანი და ბაქო საბრძოლო მოქმედებებში არ მიეღოთ მონაწილეობა. ასე მოხდა 2016 წელს, როდესაც ოთხდღიანი კონფლიქტის შემდეგ მოსკოვი ჩაერია და შეაჩერა ომი. 2020 წლისთვის რუსეთის ეს შესაძლებლობები შემცირდა.
 

უკვე წლებია სამხედრო ძალთა ბალანსი სომხეთსა და აზერბაიჯანს იმდენად გადაიხარა ამ უკანასკნელის მხარეს, რომ მოსკოვი ვეღარ ახერხებდა არსებული სტატუს-ქვოს შენარჩუნებას. ამაში დიდი როლი აზერბაიჯანისთვის თურქეთის მიერ გაწეულმა მხარდაჭერამაც ითამაშა.
 

თურქეთმა სხვა მხრივათაც ისარგებლა. შეთანხმებული დერეფანი, რომელიც ნახიჩევანს სომხეთის გავლით დანარჩენ აზერბაიჯანთან აკავშირებს, ანკარას, თეორიულად, კასპიის ზღვაზე გასასვლელის კიდევ ერთ მარშრუტს აძლევს. ეს იყო თურქული საგარეო პოლიტიკის დიდი ხნის ამბიცია, მოყოლებული ჯერ კიდევ ათათურქის დროიდან.
 

მაგალითად, ყარსის ხელშეკრულებამ (1921 წ.) თურქეთს მიანიჭა პირდაპირი სახმელეთო დერეფანი ნახიჩევანისკენ. შემდეგ, 1930-იან წლებში ირანთან მიწის გაცვლის შედეგად თეირანმა უარი თქვა ამ ტერიტორიებზე თავის პრეტენზიებზე.
 

თუ რამდენად სერიოზულად აღიქვამენ თურქები ამ დერეფანს, ნათლად ჩანს იმაში, რომ ანკარაში 2020 წელს გამოაცხადეს რეგიონისადმი რკინიგზის გაყვანის გადაწყვეტილება. ამას ემატება რამდენიმე თვის წინანდელი განცხადება გაზსადენის გაყვანის თაობაზე.
 

დერეფნის შექმნის გადაწყვეტილებით ნათლად ჩანს, რომ რუსეთის ინტერესები რეგიონში ნაწილობრივ ზარალდება. თურქეთის შეღწევადობა აზერბაიჯანში და კასპიის რეგიონში იზრდება.
 

მართალია, შეიძლება სომხეთმაც ისარგებლოს დერეფნით წმინდა ფინანსური კუთხით, მაგრამ ამ მომენტისთვის ბევრი გადაუწყვეტელი საკითხი არსებობს, რაც ეჭვის ქვეშ აყენებს ნახიჩევანის დერეფნის ფუნქციონირებას.
 

- მოსკოვის პოლიტიკურ წრეებში არ მალავენ, რომ აზერბაიჯანში რუსი სამშვიდობოების გამოჩენით კრემლს სამხრეთ კავკასიაში უფრო მეტად აქტიურობის საშუალება მიეცემა.
 

კრემლთან დაახლოებული „მოლაპარაკე თავები“ ცდილობენ „გააგონონ“ ქართულ საზოგადოებას, რომ აზერბაიჯანის წარმატება ყარაბაღში დაკავშირებული იყო პრეზიდენტ პუტინთან აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ალიევის შეთანხმებულ მოქმედებასთან და მოკავშირეობასთან.
 

იმის ფონზე, რომ მოსკოვი ცხინვალის რეგიონში და განსაკუთრებით აფხაზეთში აგრძელებს ამ რეგიონების პრაქტიკულად ანექსიისკენ მიმართული ნაბიჯების გადადგმას, მეტად ცხადი ხდება, რომ საქართველოს მიმართ მოსკოვის უახლოესი მიზნები სულაც არ ეხება მის მიერ საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონებს, არამედ მისი მთავარი სამიზნე ოფიციალური თბილისის მკვეთრად გამოხატული პროდასავლური საგარეო პოლიტიკაა.
 

ამ თვალსაზრისით საქართველოსთან მიმართებაში რა ნაბიჯები შეიძლება გადადგას ოფიციალურმა მოსკოვმა საქართველოში დასავლეთისა და აშშ-ს გავლენების შესამცირებლად?
 

- თავიდანვე უნდა ითქვას, რომ რუსეთის შესვლა ყარაბაღში არსებითად განსხვავდება იმ პროცესებისგან, რომელიც აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში ვითარდება.
 

ოფიციალური მოსკოვი, რა თქმა უნდა, შეეცდება თავისი ნაბიჯები ყარაბაღში მხოლოდ პოზიტიური მხრიდან დაანახოს - თუ როგორი გეოპოლიტიკური გამარჯვება მოიპოვა მან, მაგრამ, როგორც უკვე ვთქვი - რუსეთის წარმატება არაერთგვაროვანია. საკმაოდ ბევრი კითხვის ნიშანი ჩნდება სამომავლოდ, მათ შორის არის ყარაბაღის გადაუწყვეტელი სტატუსი.
 

საქართველში რუსების ყარაბაღში გამოჩენით უფრო მძაფრად შეიგრძნეს იმის საჭიროება, რომ ქვეყნის ევრო-ატლანტიკურ ინსტიტუტებში გაწევრიანების გარეშე უსაფრთხოების მოპოვება შეუძლებელია.
 

რაღაც მხრივ, ყარაბაღის ამბებმა შეიძლება დასავლეთს დაანახოს ის სურათიც, რომ დღესდღეობით საქართველო რეგიონში ერთადერთი ქვეყანაა, რომელიც მკაფიოდ პრო-დასავლურია და რომ საჭიროა მეტი მხარდაჭერის გამოხატვა პრაქტიკული ნაბიჯების გადადგმით. ამერიკის ახალი ადმინისტრაციის პირობებში ეს შეიძლება განხორციელდეს კიდევაც.
 

რაც შეეხება რუსეთის შესაძლო ქმედებებს საქართველოსთან მიმართებაში, ვფიქრობ, ურთიერთობები იმდენად ჩიხში არის შესული, რომ ერთი ან მეორე მხარის მიერ სერიოზული დათმობების გარეშე რამის მიღწევა პრაქტიკულად შეუძლებელია. ეს ის გარემოებაა, რომელიც ზღუდავს რუსეთს საქართველოსთან მიმართებაში.
 

იმისთვის რომ თბილისმა უარი თქვას თავის პრო-დასავლურ ამბიციებზე, საჭიროა რამის დათმობა. თბილისისთვის ეს ტერიტორიების დაბრუნებაა. ამის გაკეთება რუსეთს არ სურს და აღებული პასუხისმგებლობების ფონზე არც შეუძლია. შესაბამისად, საქართველოსთვის დასავლური ვექტორი ერთადერთ გამოსავალს წარმოადგენს.
 

- ვხედავთ, რომ ყარაბაღის ომის შემდეგ ბრიუსელში, ვაშინგტონსა და ევროპის სხვა დედაქალაქებში არა მარტო ყურადღებით აკვირდებიან სამხრეთ კავკასიაში მიმდინარე პროცესებს, რომელთა უკან პუტინი და ერდოღანი დგანან.
 

მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთი ნატოს წვრი ქვეყანაა, საგულისხმოა ისიც, რომ ხშირ შემთხვევებში დასავლეთისა და ვაშინგტონისთვის პუტინიცა და ერდოღანიც ერთნაირად მიუღებელი პოლიტიკური ფიგურები არიან.
 

ვხედავთ იმასაც, რომ დასავლეთის პოლიტიკურ წრეებში არა მარტო სულ უფრო მეტად მოუხშირეს ნატო-საქართველოს ურთიერთობების გაღმავებაზე საუბარს, არამედ, ამ მიმართულებით კონკრეტული ნაბიჯებია გადადგმული. ვგულისხმობ ნატო საქართევლოს ურთიერთობების გაღრმავების პაკეტს.
 

თუ რუსეთმა საქართველოს წინააღმდეგ გააგრძელა აგრესიული პოლიტიკა, თქვენი დაკვირვებით, სავარაუდოდ რა ნაბიჯების გადადგმას არ მოერიდება დასავლეთი და აშშ საქართველოში რუსეთის შესაჩერებლად?
 

- ევროპაში სულ უფრო მეტად ალაპარაკდნენ ტრანს-ატლანტიკური ერთობის აღორძინებაზე, რაც, სამწუხაროდ, დიდი წნეხის ქვეშ იყო დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობოს დროს.
 

ჯო ბაიდენის ხელისუფლებაში მოსვლა პოზიტიური ნაბიჯია და, ვფიქრობ, მისი პოლიტიკა მეტად ხისტი იქნება რუსეთის მიმართ. ეს შეიძლება გამოიხატოს უკრაინისთვის და სხვა მეზობელი ქვეყნებისთვის მეტი სამხედრო და ეკონომიკური მხარდაჭერის გამოხატვით. საქართველოც ამ ქვეყნების რიგებში შეიძლება მოიაზრებოდეს, რადგან ამერიკას საქართველოს გარეშე ეკეტება წვდომა კასპიის ზღვისპირეთისკენ და უფრო შორს ცენტრალური აზიისკენაც.
 

სავსებით შესაძლებელია ისიც, რომ აშშ-თურქეთის ურთიერთობებიც ნაწილობრივ დალაგდეს. იმის ფონზე, რომ დასავლეთმა, ფაქტობრივად, არანაირი როლი არ შეასრულა ყარაბაღის კონფლიქტში, თურქეთი დასავლეთთან ასოცირებული, ნატო-ში წევრობის ხარჯზე, ერთადერთი ძალაა, რომელსაც შეიძლება კავკასიაში დაეყრდნოს.
 

სხვა სიტყვებით, დასავლეთისთვის თურქეთი საჭიროა და ამ უკანასკნელის რუსეთთან ხშირად გამძაფრებული ურთიერთობები იძლევა იმის საშუალებას, რომ ანკარასა და დასავლეთს შორის გარკვეული დაახლოება მოხდეს.
 

ამასთან ერთად, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კავკასია არის ის ერთადერთი რეგიონი, სადაც დასავლეთის და თურქეთის ინტერესები ერთმანეთს ემთხვევა - რკინიგზა, ნავთობსადენები, გზები და სხვა ინფრასტრუქტურა, რომელიც ჰორიზონტალურად აღმოსავლეთიდან დასავლეთის მიმართულებით მიემართება, აწყობს ორივე ძალას.
 

თურქეთისთვის ეს წვდომაა აზერბაიჯანული გაზისთვის. იგივეა დასავლეთისთვის.
 

- საქართველოში დასავლეთისა და ვაშინგტონის გააქტიურებაზე რა რეაქცია ექნებათ ანკარასა და მოსკოვს?
 

- მოსკოვს სამხრეთ კავკასიაში დასავლეთის გააქტიურებაზე ცალსახად უარყოფითი რეაქცია ექნება, ხოლო რაც შეეხება ანკარას, ყველაფერი დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როგორი იქნება რეგიონში ძალთა ბალანსი.
 

თურქეთი საქართველოსა და დასავლეთის დაახლოების მოწინააღმდეგე არ იქნება, სანამ ეს ხელს არ შეუშლის მის გავლენას შავ ზღვასა და სამხრეთ კავკასიაში. თუმცა მაინც საკმაოდ დადებითად ვუყურებ თურქეთის პოზიციას, რადგან ანკარაში შეწუხებულები არიან შავ ზღვაში რუსეთის სამხედრო გავლენის მომატებით.
 

ახლა უკვე რუსების გამოჩენა აზერბაიჯანშიც პრობლემაა თურქეთისთვის, მიუხედავად თავისი წარმატებებისა.
 

ამიტომაც, ამ მომენტისთვის მეტი ნატო და ზოგადად დასავლეთი რეგიონში უფრო მომგებიანი იქნება ანკარისთვის, რადგან ეს დაეხმარება თურქეთს გარკვეული ძალთა ბალანსი შეინარჩუნოს, რაც დაირღვა რუსეთის მიერ 2008 და შემდეგ უფრო მკაფიოდ 2014 წლიდან მოყოლებული.
 

- ახლა მოსკოვი ცდილობს სომხეთში ვითარების დაბალანსებას. რჩება შთაბეჭდილება, რომ კრემლში სულაც არ აწყობთ პრემიერ ფაშინიანის პოლიტიკური სცენიდან წასვლა, რადგან თუ სომხეთის მმართველობაში ისეც „ყარაბაღელი ქორები“ კოჩარიანი და სარგსიანი მოვიდნენ, რომლებიც პუტინის მეგობრებად ითვლებიან, ისინი შეეცდებიან ყარაბღის ომის შემდეგ არსებული სტატუს-კვოს დარღვევას.
 

ამაზე კი პუტინს გაუჭირდება წასვლა, რადგან იგი მის მიმართ აზერბაიჯანლების კეთიგანწყობას დაკარგავს. ვხედავთ იმასაც, რომ ერევანში დაწყებულია აქციები ფაშიანიანის გადადგომის მოთხოვნით.

 

თქვენი დაკვირვებით მოქმედების რა სცენარს აირჩევს კრემლი სომხეთის დასაშოშმინებლად - შეელევა მოსკოვის წინაშე უკვე მუხლმოხრილ ფაშინიანს, თუ ხელს შეუწყობს ყარაბაღში კიდევ ერთი ომის გაჩაღებას?
 

- კითხვაში სწორად აღნიშნეთ ის ფაქტი, რომ პუტინს არ აწყობს ერევანში არსებული სტატუს-ქვოს შეცვლის სურვილის მქონე პოლიტიკოსების მოსვლა ხელისუფლებაში. პუტინი უკვე პირდაპირ უჭერს მხარს ფაშინიანს.
 

ეს უკანასნელი რთულ ვითარებაშია და ამის ვითარების გამოყენება მოსკოვს გაუმარტივდება. მაგალითად, შესაძლებელი იქნება სომხეთისგან მეტი დათმობის მიღება, იქნება ეს ევრაზიულ კავშირში მეტი ინტეგრირება თუ სამხედრო და ზოგადად გეოპოლიტიკურ საკითხებში მოსკოვთან მეტი კოორდინირება.
 

ფაშინიანის წასვლის შემდეგ ამის გაკეთება რუსეთს გაუჭირდება, რადგან ახალი ხელისუფლება მთელ ყურადღებას ისევ ყარაბაღზე გადაიტანს, ნოემბრის ხელშეკრულების პუნქტების შეცვლაზე, ქვეყნის ხელახალ შეიარაღებაზე და ა. შ.
 

- საინტერესოა ისიც, რომ სამხრთ კავკასიაში მიმდინარე პროცესების მიმართ თავისი ინტერსი აქვს ირანსა და ჩინეთს.
 

თქვენი დაკვირვებით რა შედეგით დასრულდა ყარაბაღის ომი თეირანისა და პეკინისათვის?
 

- თეირანი ცალსახად წაგებული ძალაა, რადგან ომის მიმდინარეობისას მას არ მიეცა საშუალება, მიუხედავად ბევრი მცდელობისა, აქტიური მონაწილეობა მიეღო კონფლიქტის მოგვარებაში.
 

მეტიც, ნოემბრის ხელშეკრულების მიხედვით შექმნილ ნახიჩევანის დერეფანს შუძლია შეამციროს ირანის გავლენა აზერბაიჯანზე. საქმე იმაშია, რომ აქამდე ბაქო ნახიჩევანთან დასაკავშირებლად იყენებდა ირანის ტერიტორიას. ამიერიდან ეს შეიძლება აღარ დასჭირდეს.
 

ამასთან ერთად, თეირანისთვის მეტად პრობლემურია თურქეთის როლის გაზრდა რეგიონში, პირდაპირ ქვეყნის ჩრდილოეთ საზღვრის გასწვრივ. ირანული მედია თურქეთის მოძლიერებას, როგორც პან-თურქიზმის საფრთხეს უყურებს, რომელიც მომავალში შეიძლება ირანში მცხოვრები აზერბაიჯანელების გააქტიურება გამოიწვიოს.
 

თეირანში კარგად ახსოვთ როგორი არაკომფორტული იყო 1990-იანი წლების დასაწყისში ბაქოს მცდელობები ირანის აზერბაიჯანელებში გაეღვივა საერთო ქვეყნის შექმნის სურვილი.

 

ჩინეთის როლი ყარაბაღის უკანასკნელ ომში მინიმალური იყო. ოფიციალური პეკინი მხოლოდ ზოგადი განცხადებებით შემოიფაგლებოდა, რაც არ არის გასაკვირი, რადგან ჩინეთი არასდროს იყო ამ კონფლიქტით დაინტერესებული. თუმცა ნახიჩევანის დერეფანმა შეიძლება პეკინში გარკვეული იტერესები გააღვივოს. მაგრამ ესეც ამ მომენტისთვის ძალზედ თეორიული ხასიათის მოსაზრებაა.
 

- დამკვირვებელთა საკმაოდ დიდი ნაწილი ვარაუდობს, რომ სამხრეთ კავკასიაში უკვე ჩამოყალიბებულ რეალობაში არაა გამორიცხული საქართველომ სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქცია დაკარგოს.
 

რამდენად დიდია იმის ალბათობა, რომ სამხრეთ კავკასიაში ჩამოყალიბებული ახალი რეალობის ფონზე საქართველომ მართლაც დაკარგოს სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქცია?
 

- საქართველომ რომ დაკარგოს სატრანზიტოქვეყნის ფუნქცია ამის ალბათობა დაბალია. ამ მომენტისთვის ბევრი რამ გაუგებარია. პირველ რიგში, გამოიყენებენ ახალ დერეფანს მხოლოდ თურქები და აზერბაიჯანელები? ანკარაში და ბაქოში მოსკოვსა და ერევნისადმი უნდობლობის დონის გათვალისწინებით, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აზერბაიჯანი და თურქეთი დიდი ფინანსური რესურსების ჩადებას დააპირებენ სომხეთის მიწაზე გამავალ დერეფანში.
 

კიდევ ერთი პრობლემური კითხვაა, იქნება დერეფანი სომხეთის ტერიტორია, თუ იგი სამმხრივი ადმინისტრაციული რეჟიმის ქვეშ მოექცევა? ყველა შემთხვევაში, სომხეთი უკმაყოფილო დარჩება ახალი დერეფნით.
 

სატრანზიტო გადასახადებისგან მიღებულ შემოსავალს შეუძლია ერევნის პოზიციის შერბილება, მაგრამ აქ კიდევ ჩნდება ერთი კითხვა, რომელიც ჩვენ საუბარშიც დავსვი - რატომ უნდა იყოს რუსეთი დაინტერესებული დერეფნის ამუშავებით? თუ დერეფანი იფუნქციონირებს, ამ პრობლემური კითხვების მოგვარება იქნება პირველ რიგში ყველაზე მნიშვნელოვანი.
 

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, საქართველოზე გადის უკვე აწყობილი ინფრასტრუქტურა და ამიტომაც ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აზერბაიჯანმა და თურქეთმა საქართველოს დერეფანი “გადაცვალონ” სხვა გზებზე.
 

მეტად სავარაუდოა ის, რომ ნახიჩევანის დერეფანი მინიმალური სატრანპოსრტო ტრანზიტის ასამუშავებლად იქნება განსაზღვრული და არა რეგიონული, სატრანზიტო ვაჭრობის გაზრდისთვის.
 

კობა ბენდელიანი
“ინტერპრესნიუსი”

 

[Jimmy]

ონლაინ, Genetic Miracle said:

ანალიტიკოსები, რომლებსაც ნეტგაზეთი ესაუბრა, ერთი მხრივ, ეჭვის თვალით უყურებენ ამ კორიდორის სრულფასოვნად ამუშავების შესაძლებლობას, ხოლო მეორე მხრივ, აღნიშანვენ, რომ თუ ეს ასე მოხდა, ეს რეგიონში სტაბილურობას მოასწავებს, რითიც საქართველო არათუ იზარალებს, არამედ -პირიქით.

დებილი ბლიად - კალანტარიან

[Guest Genetic Miracle]

2 minutes წინ, Eric said:

არ გამოვა ეგ დერეფანი )

 

რატო? თუ რეგიონს დაასტაბილურებს, მეტ სარგებელს არ მოგვცემს, ვიდრე ეხლანდელი სტატუსკვო?

ონლაინ, Eric said:

დებილი ბლიად - კალანტარიან

ხო, ეხლა უცბად რაც დავგუგლე ესაა. ზემო კითხვაც ბადრიძის კომენტარიდან ავიღე. მეტ თუ იცით, მეტც მაინტერესებს

[Jimmy]

1 minute წინ, Genetic Miracle said:

რატო? თუ რეგიონს დაასტაბილურებს, მეტ სარგებელს არ მოგვცემს, ვიდრე ეხლანდელი სტატუსკვო?

ვერანაირად ვერ დაასტაბილურებს.

 

2 minutes წინ, Genetic Miracle said:

ხო, ეხლა უცბად რაც დავგუგლე ესაა. ზემო კითხვაც ბადრიძის კომენტარიდან ავიღე.

მესმის.

ქართველი ანალიტიკოსების იაფფასიანი კახპობა / პარალელურად დებილზმი საყოველთაოდ ცნობილია დუნიაზე))

[Moor]

Nakhchivan Corridor: Implications for Georgia and Iran

Publication: Eurasia Daily Monitor Volume: 18 Issue: 13

By: Rahim Rahimov

January 25, 2021 05:21 PM Age: 6 months

 

(Source: ir-news)

The January 11 trilateral meeting, in Moscow, of Russian President Vladimir Putin, Armenian Prime Minister Nikol Pashinian and Azerbaijani President Ilham Aliyev focused on the unblocking and development of regional transport corridors in accordance with the Russia-brokered November 9/10 truce accord that ended the 44-day war between Armenia and Azerbaijan (see EDM January 12, 2021; Kremlin.ru, January 11, 2021). In particular, a land route connecting Azerbaijan to its Nakhchivan exclave (wedged between Armenia, Iran and Turkey) is central to the activation of the various underdeveloped or long-abandoned regional transport links. The route in question passes through the Meghri district of the Republic of Armenia and is regularly referred to as the Megri or Nakhchivan corridor. During the Soviet era, the route saw significant regional and international railway and motorway transportation to and from Armenia, Azerbaijan and Russia, as well as Iran and Turkey. However, the outbreak of the Armenian-Azerbaijani conflict at the turn of the 1990s made those transportation lines largely unusable for three decades (see EDM December 3, 2020).

The reactivation of the Nakhchivan corridor, thus, promises to shake up the transit map of the entire region (Kremlin.ru, November 10, 2020): Armenia will obtain a railway link with Russia via Azerbaijan, which in turn will be linked to Turkey via Armenia, and therefore, Russia and Turkey will eventually be joined by rail. But the Nakhchivan corridor will negatively affect Georgia and Iran, which have for years benefited as important regional transit countries.

The rehabilitation of the route will benefit Russia commercially, militarily and geopolitically. Namely, the state-owned Russian Railways company, which fully took over Armenian railways in 2008 for 30 years, now stands to further gain from that earlier investment. Under the trilateral accord, Russian border troops will control the Nakhchivan corridor. Therefore, Moscow will be motivated to entice freight forwarders to use the Nakhchivan route instead of the recently-launched Azerbaijani-Georgian-Turkish Baku–Tbilisi–Kars (BTK) railway (Report.az, May 6, 2019). Armenian-Russian transit via Georgia will also be rerouted via the Nakhchivan corridor. Moreover, the resumption of the shorter Armenian-Azerbaijani transit air corridor to replace the Georgian route is another a possibility.

All these developments undermine or reverse the advantages Georgia has enjoyed as the region’s accidental beneficiary of the Karabakh conflict (Ekho Kavkaza, November 10, 2020). Georgian expert Emil Avdaliani voices cautious optimism that the BTK and Nakhchivan corridor could be “more complementary in nature than in opposition to each other” (Daily Sabah, December 9, 2020). However, the reality looks different. In 2019, Georgia objected to Russia’s intentions to influence the BTK railway in two ways. First, Moscow concluded an agreement with Baku and Ankara to transport freight to Turkey using the BTK. Second, it offered to build a connecting station within the Turkish segment of the BTK to replace the active one in Georgia (see EDM, May 16, 2019; Apsny.ge, May 10, 2019). Additionally, Moscow pushed for establishing a railway line to Armenia via Georgia and the latter’s breakaway (Russia-backed) region of Abkhazia. That project later became deadlocked (Jam-news.net, January 14, 2021; Civil.ge, February 27, 2017). But it has now been made entirely irrelevant by the Nakhchivan corridor, signifying Georgia’s diminished transit value and related geopolitical significance. As such, Russian leverage over Georgia has grown.

While Russia still subscribes to what George Kennan once described as the “logic of force,” the Kremlin now tends to first try softer instruments of pressure—one of the lessons it has drawn from the 2008 crisis with Georgia. It will take many years to effectively put into operation the Nakhchivan corridor. So meanwhile, Moscow will seek to use the shifting geopolitical situation to entice Georgia into economic and transit terms that are more beneficial to Russia instead of resorting to blatant coercion. That said, Moscow may still be interested in developing the north-south Russia–Georgia–Armenia railway out of geopolitical (rather than economic) considerations, concurrently with the Russia–Azerbaijan–Armenia line. In turn, Georgia will likely try to use the interim to seek ways to address potential losses from the regional transit corridor reshuffle and reposition itself in the new situation. Indeed, some Georgian and Western experts and officials have already called on Tbilisi to reinstate a friendlier investment climate, especially in response to the government’s controversial cancelations of contracts involving the Anaklia deep-water port and Digital Silk Road projects (Parliament.uk, September 4, 2020; Jam-news.net, September 11, 2020; Caspiannews.com, September 18, 2020; Bm.ge, August 17, 2020; Interpressnews.ge, July 17, 2020; Fas.org, October 13, 2020; State.gov, June 11, 2019; State.gov, accessed January 25, 2021).

Likewise, Iran also stands to lose from the Nakhchivan corridor in certain respects. Initially, Tehran hoped that the new transit route would be limited. In mid-November, Javad Hedayeti, an official with the Iranian Ministry of Roads and Urban Development, downplayed the importance of the corridor saying that it “will likely accommodate just local traffic between Azerbaijan [Republic] and Nakhchivan.” He also expected Armenia to block Turkey’s access to the corridor. In turn, Yahya Rahim Safavi, the head of the Iranian Association of Geopolitics, insisted on “Iran’s unmatched geopolitical position in the world that can connect China, Kazakhstan, Central Asia, and West Asia to the Mediterranean and Europe” (Farsnews.ir, November 18, 2020). Nonetheless, this month’s trilateral Moscow meeting shattered Tehran’s presumptions: the summit concluded with the creation of a task force, co-chaired by deputy prime ministers, that is tasked with quickly developing their transnational transportation infrastructure.

Iran’s geographic location is, indeed, strategic. But the Karabakh conflict and related inactivity of the Nakhchivan corridor had long bolstered the Iranian route. Now, both Turkey and Azerbaijan aim to shrink their dependence on transit across the Islamic Republic. Moreover, Russian Foreign Minister Sergei Lavrov made clear that Moscow would proceed with the development of direct Armenian-Azerbaijani transport links despite Iranian concerns about its diminishing role as a regional transit state (Mid.ru, December 12, 2020). And even prior to discussions of reopening the Nakhchivan route, Moscow—for multiple reasons and despite prior pledges to Yerevan—was unsupportive of the construction of an Armenian-Iranian railway line (the “South Armenian railway project”), which would have been a link in a longer corridor connecting the Gulf to the Black Sea as part of the North-South Transport Corridor (NSTC). As a result, the NSTC was rerouted via Azerbaijan (see EDM, January 30, 2017 and November 9, 2017; Avim.org.tr, May 24, 2018).

When the Nakhchivan corridor comes online, Iran’s and Georgia’s regional importance and benefits will shrink (see EDM, July 8, 2019, January 28, 2020, June 24, 2020). Consequently, Ankara, Baku and Moscow have sought to appease Tehran and Tbilisi by inviting them to a six-party cooperation platform initiated by Turkish President Recep Tayyip Erdoğan (Gfsis.org, January 12, 2021). That offer, however, seems unlikely to make up for those losses.

 

 

 

[Moor]

ეს ვნახე ცოტა აზრიანი. ოკ. გადავიტან ცალკე თემად. საინტერესო ჩანს.