ბიჭვინთის ღვთისმშობლის ტაძარი

[Guest Merlin]

ბიჭვინთის  ღვთისმშობლის ტაძარი,  აფხაზეთის კათოლიკოსთა კათედრალი – X-XI სს. მიჯნის გუმბათიანი ნაგებობა. იგი ე.წ. „ჩახაზული ჯვრის“ ტიპს მიეკუთვნება მარე კედლები სწორკუთხედს გამოსახავს, გუმბათი კი ორ ბურჯსა და აფსიდის კუთხეებს ეყრდნობა, საბჯენების კიდევ ერთი წყვილი დასავლეთ მკლავს „ნავებად“ ყოფს, დასავლეთით ტაძარს ნართექსი ეკვრის, აღმოსავლეთით კი საკურთხევლისა და მისი მიმდებარე სამკვეთლო-სადიაკვნეს აფსიდებია გამოზიდული. ნართექსის თავზე მეორე სართულად პატრონიკეებია, რომლებიც დასავლეთ მკლავთაშორისების გასწვრივაც გრძელდება. ადრე ტაძრის შესასვლელებთან (ისინი სამია – სამხრეთით, დასავლეთითა და ჩრდილოეთით – შესაბამისი მკლავების ღერძებზე დაყოლებული) დიდრონი, წინიდან მაღალი და განიერი თაღებით გახსნილი კარიბჭეები ყოფილა, ჩრდილოეთით გარედან პატრონიკეზე კიბე ადიოდა. გვერდით მკლავებსა და საკურთხეველში სამ – სამი სარკმელია, ცილინდრისებური გუმბათის ყელში – 10; ყველა ღიობი თაღოვანია კარს (ამჟამად დაკარგული ზღუდარებით შექმნილი) ღია ლუნეტები ჰქონია.

^{გუმბათის მოხატულობა}

ეკლესიის ქვედა ნაწილი ქვითაა ნაგები, მისი მოცულობების ძირითადი ნაწილი კი – ქვისა და აგურის მონაცვლე რიგებით. ეს სამშენებლო ხერხი ტაძარს ბიზანტიური ხუროთმოძღვრების ნაწარმოებებს ამსგავსებს და, უეჭველად, ბიზანტიურ-ბერძნული წრიდან არის შემოსული, მაგრამ უკვე ის, რომ შუა აფსიდაზე ლეკალური აგურით გამოყვანილი რელიეფური ჯვრებია, მის ქართულ არქიტექტურულ ტრადიციასთან ნათესაობას გვიჩვენებს. ქართული ხელოვნების წიაღში ეძებნება ანალოგები ტაძრის გეგმარებას, ისეთ დეტალებს, როგორიცაა, მაგ., ოდნავ წაისრული თაღები და, განსაკუთრებით, გუმბათქვეშა კვადრატისა და გუმბათის ყელის წრის შემაკავშირებელი კონსტრუქცია (ეს ქვის ფილებით აგებული აფრებია, მათ ქვედა კუთხეში აგურის მომცრო ტრომპებით), ე.წ. აფსო-ტრომპები, რაც პირდაპირ ტაო-კლარჯეთის ხუროთმოძღვრებასთან კავშირზე მიგვითითებს. საგულისხმოა, რომ ადრე გუმბათის სახურავი კონუსისებური იყო. ახლანდელი მრგვალი „თავი“ XIX ს. ბოლოს, რუსეღის საეკლესიო ხელისუფლების ჩატარებული შეკეთების ნაყოფია (მაშინვე დაანგრიეს ზემოხსენებული კარიბჭეებიც). ტაძრის ნართექსში XVI ს. ცალნავიანი ეკლესიის სახის კაპელაა, იმავე დროის „ათონური“ ყაიდის მოხატულობით.უკანასკნელი დიდი რესტავრაცია აქ 1960-1970 წწ. პროფესორ ვ. ცინცაძის ხელმძღვანელობით ჩატარდა, მაშინ აქ საკონცერტო დარბაზი გამართეს, სამხრეთ მკლავში კი ორგანი ჩააშენეს.

დ. თუმანიშვილი

იხილე აგრეთვე ბიჭვინთის ეკლესია