საქართველო Human Rights Watch-ის 2020 წლის ანგარიშში

[Moor]

ადამიანის უფლებათა დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაციამ, Human Rights Watch-მა, 2020 წლის ანგარიში გამოაქვეყნა. 

ორგანიზაცია მიიჩნევს, რომ საქართველოს მთავარ პრობლემებად რჩება სამართალდამცავი ორგანოების პასუხისმგებლობის არარსებობა, ლგბტ თემის დისკრიმინაცია, მედიის თავისუფლების შეზღუდვა და შრომითი უფლებების დარღვევა.

HRW განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს საპარლამენტო არჩევნებზე, რომელიც 2020 წლის შემოდგომაზე ჩატარდა. მოხსენების ავტორები მიუთითებენ, რომ ამ არჩევნებს სერიოზული პოლიტიკური დაძაბულობა მოჰყვა:

„საქართველოში პოლიტიკურმა დაძაბულობამ 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ იმატა. გაყალბების ბრალდებების ფონზე მმართველმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ პარლამენტში უმრავლესობა შეინარჩუნა, რასაც ოპოზიციამ ახალი მოწვევის პარლამენტის ბოიკოტირებით უპასუხა. ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის (ეუთო) საერთაშორისო დამკვირვებლების წინასწარი შეფასებით, არჩევნები კონკურენტულ გარემოში ჩატარდა, მაგრამ მისადმი ნდობას „ამომრჩევლებზე ზეწოლის შესახებ ფართოდ გავრცელებული ბრალდებები“ ამცირებდა.“

მათი თქმით, ადგილობრივი სადამკვირვებლო ორგანიზაციების შეფასებები გაცილებით უარესია – მათ ამ არჩევნებს “ყველაზე ნაკლებად დემოკრატიული და თავისუფალი” უწოდეს “ქართული ოცნების” მმართველობის პირობებში.

HRW ასევე საუბრობს ქვეყანაში არჩევნების შემდგომ საპროტესტო აქციებზე. ანგარიშში მითითებულია, რომ 8 ნოემბერს პოლიციამ გაფრთხილების გარეშე გამოიყენა წყლის ჭავლი ათობით ადამიანის წინააღმდეგ, რომლებიც ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შენობასთან არჩევნების დარღვევების გასაპროტესტებლად შეიკრიბნენ.

COVID-19

HRW- ის თანახმად, კორონავირუსის პანდემიის გავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე დამანგრეველი იყო.

2020 წლის მეორე კვარტალში ქვეყნის მშპ დაახლოებით 16% -ით შემცირდა, რამაც გამოიწვია “უმუშევრობის სერიოზული ზრდა და სიღარიბე”. აპრილში საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა ანტიკრიზისული გეგმა, რომელიც ითვალისწინებს მოქალაქეთა სოციალურ დახმარებას და ბიზნესისთვის სარგებელს.

ამ უმძიმესი შედეგების შესამსუბუქებლად ხელისუფლებამ აპრილში 1.5 მილიარდი აშშ დოლარის ოდენობის ანტიკრიზისული გეგმა შეიმუშავა, რომელიც ითვალისწინებდა ინდივიდებისთვის სოციალური დახმარების პაკეტს, ხოლო ბიზნესისთვის საგადასახადო და სხვა შეღავათებს მინიმუმ 6 თვის განმავლობაში.

არჩევნებამდე სამი თვით ადრე, ხელისუფლებამ გამოაცხადა დამატებითი ანტიკრიზისული ღონისძიებები, რომელთა ღირებულება 132 მილიონი დოლარია. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქვეყანაში ბევრმა ეს ნაბიჯი „ამომრჩეველთა მოსაზიდ მანიპულაციად“ მიიჩნია.

უფლებადამცველების თქმით, საქართველოში დაწესდა საგანგებო მდგომარეობა და კომენდანტის საათი, დაიხურა საზღვრები და აეროპორტები, შეიზღუდა მოძრაობა ქვეყნის შიგნით და დაიხურა ყველა სკოლა, რის შედეგადაც დაზარალდა დაახლოებით 600 ათასი ბავშვი.

HRW აღნიშნავს, რომ ამ ზომების წყალობით “პანდემიის პირველ თვეებში ქვეყანამ შეძლო ვირუსის გავრცელების შეჩერება”. 23 მაისს კი ქვეყანაში გაუქმდა საგანგებო მდგომარეობა. მიმდინარე პანდემიის მოტივით, პარლამენტმა წინა დღეს მიიღო საკანონმდებლო ცვლილებები, რომლებსაც არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა ადამიანის უფლებათა დამცველთა ჯგუფებისგან.

კერძოდ, საქართველოს მთავრობას მიეცა უფლება შეზღუდოს მოქალაქეთა გარკვეული უფლებები საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების გარეშე. ეს არის საკუთრების, ეკონომიკური და შრომითი უფლებები, ასევე გადაადგილებისა და შეკრების თავისუფლება.

სამართალდამცავთა მიერ ჩადენილი დანაშაულების არასათანადო გამოძიება

HRW თავის ყოველწლიურ ანგარიშებში, რომლებიც საქართველოს ეხებოდა, მუდმივად აღნიშნავდა, რომ სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან ხშირად ხდებოდა უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება.

2019 წლის ნოემბერში ასეთი ფაქტების გამოძიება დაევალა სპეციალურად შექმნილ დამოუკიდებელ ორგანოს – სახელმწიფო ინსპექციის სამსახურს.

2020 წლის რვა თვის განმავლობაში დეპარტამენტმა მიიღო 1.3 ათასზე მეტი საჩივარი. გამოძიება დაიწყო 168 საქმეზე, რომელთა უმეტესობა სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებას ეხებოდა, მაგრამ იყო არაადამიანური მოპყრობის შემთხვევებიც.

ამავე პერიოდში, სახალხო დამცველის აპარატმა მიიღო 68 საჩივარი სასჯელაღსრულების სისტემაში და პოლიციელთა მხრიდან არასათანადო მოპყრობის ფაქტებთან დაკავშირებით.

მოხსენების ავტორები აღნიშნავენ, რომ სამართალდამცავთა დაუსჯელობის პრობლემა განსაკუთრებით მწვავე იმ შემთხვევებთან მიმართებით რჩებოდა, რომლებიც „სახელმწიფო ინსპექციის სამსახურის“ ამოქმედებამდე იყო ჩადენილი.

მაგალითად HRW-ს მოჰყავს საპროტესტო აქცია, რომელიც თბილისში, 2019 წლის 20 ივნისს, რუსი კომუნისტი დეპუტატის, სერგეი გავრილოვის ვიზიტს მოჰყვა.

პარლამენტის შენობის წინ შეკრებილი ათასობით დემონსტრანტის წინააღმდეგ, სპეცრაზმმა გამოიყენა სპეციალური ტექნიკა. საერთო ჯამში, სამასამდე ადამიანი დაშავდა. საქართველოს სახალხო დამცველს მიაჩნია, რომ დაწყებულმა გამოძიებამ “ყურადღება გაამახვილა მხოლოდ რიგითი პოლიციელების მიერ ჩადენილ დანაშაულებზე, მაგრამ ვერ შეძლო ხელმძღვანელობის პასუხისმგებლობის ობიექტურად ან სრულად შეფასება”.

მედიის თავისუფლება

HRW მედიის თავისუფლების კუთხით არსებული პრობლემების ჭრილში აჭარის ტელევიზიასა და მთავარ არხზე ლაპარაკობს. 

უფლებადამცველები საუბრობენ აჭარის ტელევიზიის თანამშრომლების გათავისუფლების მთელ სერიაზე, რაც არხის ხელმძღვანელობის შეცვლას მოჰყვა. მოხსენების ავტორების თქმით, მმართველმა პარტიამ “ღიად გამოხატა უკმაყოფილება წინა სამაუწყებლო მენეჯმენტის სარედაქციო პოლიტიკის მიმართ”.

კიდევ ერთი ფაქტი, რომელსაც ორგანიზაცია ყურადღებას ამახვილებს, ეხება მთავარი არხის საქმეს: ანგარიშში აღნიშნულია ის ფაქტი, რომ არხზე გასულ რეპორტაჟთან დაკავშირებით სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა გამოძიება სავარაუდო საბოტაჟის ფაქტზე დაიწყო.

ამ რეპორტაჟში გამოთქმული იყო ეჭვი, რომ ოფიციალური პირები კოვიდ-19-ის შემთხვევების მონაცემებს აყალბებდნენ და სხვა უკანონო ქმედებებს ჩადიოდნენ. ადგილობრივმა უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა ეს გამოძიება გამოხატვის თავისუფლებაში ჩარევის სახიფათო პრეცედენტად შეაფასეს.

უფლებადამცველები ასევე შეშფოთებულნი არიან “საქართველოს ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ” კანონში შეტანილი ცვლილებებით.

ეროვნული მარეგულირებელი კომუნიკაციების კომისია უფლებამოსილია დანიშნოს სპეციალური მენეჯერი ნებისმიერ კომპანიაში, რომელიც ვერ უზრუნველყოფს კომისიის გადაწყვეტილებების შესრულებას. მედიის ადვოკატირების კოალიციამ და რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეშე ეს გადაწყვეტილება მკაცრად გააკრიტიკეს.

შრომითი უფლებები

სექტემბრის თვეში საქართველოს პარლამენტმა მიიღო საკანონმდებლო ცვლილებები შრომის ინსპექციის მანდატის გაფართოების შესახებ, დაარეგულირა სამუშაო საათები, ღამის ცვლა, ზეგანაკვეთური სამუშაოები, სავალდებულო დასვენების დღეები და შესვენებები, მაგრამ ამის მიუხედავად, სამუშაო პირობები და უსაფრთხოება სამუშაო ადგილებზე ისევ პრობლემად რჩება.

საქართველოს პროფკავშირების გაერთიანების მონაცემების თანახმად, წლის დასაწყისიდან სექტემბრის ბოლომდე სამუშაო ადგილებზე 22 ადამიანი დაიღუპა და 110 დაშავდა.

“ივნისში ტყიბულში ქვანახშირის მომპოვებელი საწარმოს რამდენიმე ასეულმა თანამშრომელმა საპროტესტო აქცია გამართა მას შემდეგ, რაც 22 მეშახტე რამდენიმე საათით შახტაში ჩარჩა ლიფტის გაუმართაობის გამო. მარტში კი იმავე საწარმოს სამი მეშახტე ჰოსპიტალიზებული იქნა აირით ინტოქსიკაციის გამო“, – წერია მოხსენებაში.

სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა

“ხელისუფლება კვლავ უარს ამბობს ტრანსგენდერი ადამიანების გენდერის სამართლებრივ აღიარებაზე სქესის შეცვლის ქირურგიული ოპერაციის გარეშე. გენდერის სამართლებრივი აღიარების არარსებობა სერიოზულ პრობლემებს უქმნის ტრანსგენდერ ადამიანებს  ყოველდღიურ ცხოვრებაში, მათ შორის სამუშაოს მოძიებაში”, – ნათქვამია მოხსენებაში.

უფლებადამცველები აღნიშნავენ, რომ პანდემიის დაწყების შემდეგ, საქართველოში ტრანსგენდერი ადამიანების მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა. ბევრმა მათგანმა დაკარგა შემოსავალი და ვერ გადაიხადა ბინის ქირა.

აპრილში ტრანსგენდერმა ქალებმა საპროტესტო აქცია გამართეს – ისინი მთავრობას დახმარების თხოვნით მიმართავდნენ. პრობლემაზე ყურადღების მისაქცევად, ტრანსგენდერი ქალი შეეცადა თავის დაწვას.

ასევე, ადგილობრივმა უფლებადამცველებმა გააკრიტიკეს მთავრობის ანტიკრიზისული ეკონომიკური გეგმა, რადგან იგი არ ითვალისწინებდა ტრანსგენდერი ადამიანების საჭიროებებს. არასამთავრობოები აღნიშნავენ, რომ ბევრ მათგანს არა მხოლოდ საზოგადოება, არამედ საკუთარი ოჯახებიც არ იღებენ.

ნარკოპოლიტიკა

HRW-ის განცხადებით, პრობლემურია ხელისუფლების მკაცრი ანტინარკოტიკული კანონმდებლობა, რომელიც მაინც შეინარჩუნდა – საქართველოში ადამიანებს ნარკოტიკული ნივთიერების (მარიხუანის გარდა) მოხმარების ან პირადი მოხმარების მიზნით შეძენა/შენახვისთვის სჯიან.

“ივნისში საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო ადამიანის პატიმრობა ნარკოტიკული საშუალების ისეთი მცირე ოდენობით ფლობისთვის, რომელიც ინტოქსიკაციას არ იწვევს. თუმცა, საკანონმდებლო რეფორმა, რომლითაც ნარკოტიკის მოხმარებისადმი საზოგადოებრივ ჯანმრთელობაზე ორიენტირებული მიდგომები დაინერგებოდა და ძირეულად შეიცვლებოდა არსებული სადამსჯელო პრაქტიკა, კვლავ განუხილველი დარჩა” – ნათქვამია მოხსენებაში.

[rand.dante]

ჯობნოდა  ტოპოგრაფიული გეგმა განეხორციელებინათ რაც ძალიან წაადგებოდა ხალხს.

[rand.dante]

7 საათის წინ, rand.dante said:

 ძალიან წაადგებოდა ხალხს ნამდვილად.

 

 

Edited 16 ივნისი, 2023 by rand.dante