პეტერ ჰანდკეს სიტყვა, წარმოთქმული ლიტერატურაში ნობელის პრემიის მიღებისას

[Moor]

http://arilimag.ge/wp-content/uploads/2020/12/handke1212-700x466.jpg

გერმანულიდან თარგმნა კატია ვოლტერსმა

„ითამაშე. ნუ იქნები მთავარი გმირი. დაპირისპირებას ნუ გაექცევი, მაგრამ ნურც ნურაფერს განიზრახავ. ნუ იქნები ანგარებიანი. იყავი სუსტიც და ძლიერიც. შეერკინე, ოღონდ არად ჩააგდო გამარჯვება. ნუ დააკვირდები, ნუ გადაამოწმებ, უბრალოდ, იფხიზლე და დაელოდე ნიშანს. გაგაჩნდეს შეძრწუნების უნარი. ნუ დამალავ თვალებს, სხვებს უხმე მათ სიღრმეში ჩასახედად, იზრუნე სამყოფ სივრცეზე და ყველას თავისი სურათის ფონზე დააკვირდი. გადაწყვეტილებები აღფრთოვანებულმა მიიღე. დამარცხდი მშვიდად. ნუ დაინანებ დროს და შემოვლითი გზით იარე. არ გამოგეპაროს ხეებისა და წყლის ჩურჩული. იქ ჩამოხდი, სადაც მოგესურვება და შენთვის მზე გაიმეტე. დაივიწყე ნათესავები, გაამხნევე უცნობები, წვრილმანისთვისაც ნუ დაიზარებ დახრას. განმარტოვდი უკაცრიელ ადგილებში, აბუჩად აიგდე ბედისწერის ლახვარი, დასცინე შუღლს. ნუ დაკარგავ ნამდვილ სახეს, სანამ სიმართლე შენს მხარესაა და ფოთლების შრიალი საამოდ ჩაგესმის. იარე სოფლების გავლით“.

აი, ასეთი დასაწყისი ჰქონდა გრძელ და დრამატულ ლექსს – „იარე სოფლების გავლით“, რომელიც  დაახლოებით ორმოცი წლის წინ ერთმა ქალმა უთხრა ერთ კაცს.

ბავშვობაში, თავისუფალი დრო  როცა ჰქონდა, დედაჩემი ერთი სოფლის მცხოვრებლებზე მიყვებოდა ხოლმე. სოფელს სლოვენიურად Stara Vas ერქვა, გერმანულად Altes Dorf  – ძველსოფელი; ეს იყო მოკლე, პატარა ამბები, რომელიც მანამდე არავისგან გამეგონა. კარგად არ მახსოვს, შესაძლოა, იმ დროს ჩემი და-ძმაც იქ იყო, თუმცა დღემდე მგონია, რომ დედაჩემის ერთადერთი მსმენელი მხოლოდ მე ვიყავი ყოველთვის.

მაშინდელი ამბებიდან ერთ-ერთი ასეთი შინაარსის იყო: ერთმა ფერმერმა, რომელსაც მთაში ჰქონდა ფერმა, ერთი იდიოტი (ანუ, როგორც მაშინ ეძახდნენ, ჭკუასუსტი) მოსამსახურე ქალი გააუპატიურა. ქალი დაფეხმძიმდა და გააჩინა ბავშვი, რომლის დედობაც და აღზრდაც ფერმერის ცოლმა აიღო თავის თავზე, მის ნამდვილ დედას კი, მოსამსახურე ქალს, ბავშვთან ურთიერთობა საერთოდ აუკრძალეს. ბავშვსაც თავისი გამზრდელი მიაჩნდა ნამდვილ დედად. ერთხელაც ეს პატარა არსება, რომელმაც უკვე ლაპარაკი იცოდა,  ფერმის ბოლოში თამაშისას მავთულის ღობეში გაიხლართა. რაც უფრო ბეჯითად ცდილობდა თავის დახსნას, მით უფრო მეტად იბურდებოდა მავთულებში. ბოლოს,  რომ ვერაფერი გააწყო, სასოწარკვეთილი ყვირილი მორთო. მანამდე ყვიროდა, სანამ, როგორც თავად მთხრობელი იტყოდა სვინსკა პლანინასა და კარავანკეს შორის მდებარე დასახლებაში გავრცელებულ კილოკავზე, die Treapn-მა, ანუ იდიოტმა თუ „ჭკუასუსტმა“ არ გაიგონა მისი ხმა და საშველად არ გამოიქცა. ის იყო, ქალმა ბავშვი გამოიხსნა  და გამზრდელიც მოვიდა, რომელმაც მოსამსახურეს უბრძანა, თავის საქმეს დაბრუნებოდა ბოსელსა თუ ყანაში. და სწორედ ამ დროს, ბავშვი მას მიუბრუნდა და ეკითხება: „დედა, რატომ აქვს ამ ჭკუასუსტს ასეთი რბილი ხელები?“

მოგვიანებით ეს ამბავი, წიგნში „მოკლე წერილი ხანგრძლივი გამოთხოვებისთვის“, გადაიქცა ბალადად, რომელსაც ფილადელფიაში (პენსილვანია, აშშ) ღამის ბარში მღეროდა ერთი მომღერალი და ყოველ სტროფს ასეთი შეძახილით ამთავრებდა: „და ეს ბავშვი მე ვიყავი!  და ეს ბავშვი მე ვიყავი!“

დედაჩემი თავის ამბებში ძირითადად ჩვენს ნათესავებზე ან თემზე ჰყვებოდა, სადაც მთავარი გმირი აუცილებლად „მეორე მსოფლიო ომის დროს ბრძოლის ველზე დაცემული“ დედას რომელიმე ძმა იყო. შევეცდები, მათგან ორი ასევე მოკლე, მაგრამ ჩემი სამწერლო ცხოვრებისთვის მნიშვნელოვანი ეპიზოდის შესახებ გიამბოთ: პირველი დედაჩემის უმცროს ძმაზეა, ოჯახის ნაბოლარა შვილზე, და, ასე ვთქვათ, ომებს შორის პერიოდში, 1936 წელს მოხდა: შუაგული შემოდგომის ღამეა. ალიონი ჯერ შორსაა და ჰანსი, ანუ, სლოვენიური სოფლის ენაზე რომ ვთქვათ, იანეცი ან ჰანცეი, ე.წ. „მარიანუმის“ მოწაფე, რომელიც დასავლეთით, სახლიდან დაახლოებით ორმოცი კილომეტრის სავალზე, კარინტიის დედაქალაქ კლაგენფურტში ერთი თვის წინ წავიდა და სასულიერო სემინარიის მომავალ სტუდენტთა ინტერნატში ცხოვრობდა, უკან ბრუნდება. მშობლიური კარ-მიდამო შუაღამის სიჩუმეშია გაყურსული, მამლის პირველ ყივილამდე საკმაო დრო რჩება, და ამ დროს, მოულოდნელად, ეზოში ცოცხის ფხაჭუნი ისმის. იმ წკვარამში ვიღაცა თავდაუზოგავად, მთელი მონდომებით გვის ეზოს, არ ჩერდება. ეს სწორედ ის ნაბოლარა შვილია, ჯერაც ბავშვი, რომელიც ქალაქიდან უკან, სოფელში მონატრებამ  – domotožje (სლოვენიურად, არტიკლის გარეშე) წამოიყვანა. ბარემ ისიც აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ბიჭი ბეჯითი, სწავლას მოწყურებული მოწაფე იყო. ის შეღამებულზე გადმომხტარა ინტერნატის პირველი სართულის ფანჯრიდან და შინისკენ მიმავალ შარაგზას დასდგომია. სახლში მისულს კი, რომლის არცერთი კარი არასოდეს არ ჩარაზულა, შიგნით შესვლის ნაცვლად ცოცხისთვის წამოუვლია ხელი და ეზოს დაგვა დაუწყია. იმ დღეს, როგორც დედაჩემი ჰყვებოდა, შაბათი ყოფილა, კვირა დღის წინა დღე, „შაბათობით კი ეზო უნდა დაგვილიყო – ასეთი იყო წესი“,  და მისი ძმაც იქამდე გვიდა, სანამ თავზე არ დაათენდა, და სანამ ოჯახის ერთ-ერთმა წევრმა, თუ სწორად მახსოვს, ეს რომელიმე მშობელი კი არა, მისი და უნდა ყოფილიყო, შინ არ შეიყვანა. ამის შემდეგ ის „ვაჟთა საეპისკოპოსო სემინარიაში“ აღარ დაბრუნებულა და მეზობელ სოფელში წასულა დურგლისა თუ ხუროს ხელობის შესასწავლად.

ეს ამბავი ჩემს თხზულებებში, ჩემს ეპიკურ ექსკურსიებში, გნებავთ, ერთი კაცის ექსპედიციებში, ასე ვთქვათ, ბუნებრივად, ყოველგვარი წინასწარი განზრახვის გარეშე, ხშირად იცვლება ხოლმე და სხვადასხვა სახით გვევლინება. მის მომდევნო ეპიზოდს კი ასეთი მეტამორფოზა ჯერ არ განუცდია. წიგნს, რომელსაც ერქმევა „განმეორება“, ღმერთის, იღბლის, თუ ვინმეს ან რაიმეს წყალობით, ჯერ კიდევ წინ აქვს „მეორე განმეორება“:

დედაჩემი ჰყვებოდა, რომ 1943 წლის აგვისტოს მიწურულსა თუ სექტემბრის დასაწყისში მისი მეორე, ძმებიდან ყველაზე უფროსი ძმა, რუსული ყირიმის ომიდან რამდენიმე კვირიანი „შვებულებით“ ჩამოვიდა. და ისე მოხდა, რომ ფოსტის ავტობუსიდან ჩამოსულს პირველი ის კაცი შეეფეთა, ვისაც იმ მხარეში ფრონტიდან მოსული ცუდი ამბები ადრესატებამდე მიჰქონდა. ეს ადამიანი მისი სოფლის გზას ახლაც სწორედ იმისთვის დასდგომდა, რომ რომელიღაც იქაური ოჯახისთვის ტუნდრაში „სამშობლოსთვის გმირულად დაცემული“ ნაბოლარა ძმის სიკვდილის ამბავი შეეტყობინებინა. და რადგან სიკვდილის მაცნის წინ ამ ოჯახის ერთ-ერთი წევრი მდგარა, მას გზა აღარ გაუგრძელებია, შეტყობინება შვებულებით ჩამოსულისთვის გადაუცია და თვითონ უკან გაბრუნებულა. შინ მისულ გრეგორს შინაურები დედაჩემის სიყმაწვილის დროინდელი ხალისიანი სიმღერებითა და ყიჟინით შეეგებნენ, მაგრამ მოხდა ისე, რომ უმცროსი ძმის სიკვდილის ამბავი, რომელიც ფრონტიდან მოწერილ წერილებში თავის თავს „ტუნდრელ ჭაბუკად“ მოიხსენიებდა, მას სახლში არ გაუმხელია. როგორც მთხრობელი ჰყვებოდა, მშვიდობიანობის დროს ოჯახში ყველაზე თბილი და მოსიყვარულე გრეგორი მთელი შვებულების განმავლობაში თავს არიდებდა სახლს, მშობლებს, დას თუ დებს, თავის სოფელ სტარა ვასსაც კი, და დილიდან საღამომდე, ზოგჯერ კი ღამღამობითაც, მეზობელ სოფლებში, ენცელნა ვასში, ლიპაში, რუდაში, გლობაბსნიცაში, კიეკშეში, რინკოლაში, კრცანიეში დახეტიალებდა და ნაცნობებთან თუ უცნობებთან, ისევ დედაჩემის სიტყვებით რომ ვთქვა, „ტირილით გულს იოხებდა“. ტირილით გულს იოხებდა? ვინა, ის, ცალთვალა? – დაუჯერებელია. „მას შემდეგ ტირილი არ შეუწყვეტია. არც არასოდეს შეწყვეტს“. მხოლოდ შვებულების ბოლო დღეს, როცა ისევ ფრონტზე ბრუნდებოდა, ავტობუსისკენ გზად მიმავალმა გადასცა მან თავის დას, ოჯახის წევრებიდან ერთადერთს, ვისაც გაცილების უფლება მისცა, უმცროსი ძმის დაღუპვის ცნობა. რამდენიმე კვირის შემდეგ კი თვითონაც „უცხო მიწის ქვეშ“ იწვა, რომელიც (როგორც მისი გარდაცვალების ცნობა და შემდგომ საფლავის წარწერა იუწყებოდა) „მისთვის მსუბუქი უნდა ყოფილიყო“.

დრამატული ლექსის, „სოფლების გავლით“, დასასრულს, სასაფლაოს სცენაში, ლექსის დასაწყისში ჩვენთვის ცნობილი ქალი, მეორეხარისხოვანი გმირი, კიდევ ერთხელ მიმართავს იმ კაცს, პირველ რიგში კი, დანარჩენ dramatis personae[1], მთავარ მოქმედ პირებს, და-ძმებს, რომელთაც ერთმანეთთან, ისევე როგორც თითოეულს საკუთარ თავთან, ომი გაუჩაღებიათ. აი, რას ამბობს ეს „ნოვად“ მონათლული ქალი, რომელსაც ლაპარაკი თანდათანობით უძნელდება:

„დიახ, ეს მე ვარ, სხვა სოფლის მკვიდრი. მაგრამ გახსოვდეთ: რომ ჩემი პირით ახალი ეპოქის სული მეტყველებს, და ის თქვენ გეტყვით, დიახაც რომ არსებობს საფრთხე, და შემიძლია მხოლოდ მის გამო გელაპარაკოთ ისე, როგორც ახლა ვლაპარაკობ – თქვენს წინააღმდეგ. ისმინეთ ჩემი დრამატული ლექსი, ისმინეთ. – არაფერია, თუ ოცნებას თავს აღარ მისცემთ, მაგრამ ერთმანეთს ძაღლების ყეფით ნუ გამოაფხიზლებთ. არცერთი თქვენგანი არ არის დამნაშავე, იქნებ სწორედ სასოწარკვეთის ამოფრქვევისას შენიშნეთ, რომ სინამდვილეში სულაც არ ხართ სასოწარკვეთილები. სასოწარკვეთილნი რომ იყოთ, მკვდრები იქნებოდით. ამიტომ უდროო დროს ნუ ასაღებთ თავებს მარტოსულ ადამიანებად. კი, სიმართლეა, რომ თქვენს ამბავში ერთი მტკიცე ნუგეშისცემაც კი არ გამოკრთის, მაგრამ შეეშვით ფიქრს ყოფნაზე, არყოფნაზე და თავის მტვრევას: ყოფნაზე ვფიქრობთ და ვიფიქრებთ, არყოფნას კი ფიქრი ვერ სწვდება. იცოდეთ, რამდენად თანაბარნი ხართ – იცოდეთ, რამდენად თანაბარნი ხართ. ამას მხოლოდ მე ვამბობ, მაგრამ მე მხოლოდ მე არ ვარ. მე – მე შემიძლია ცის ქვეშეთში ყველაზე ნაზი და ფაქიზი ვიყო, და ამავე დროს ყველაფერს მოვიცავდე – განვაიარაღებდე. „მე!“ ერთადერთი გმირი ვარ, თქვენ კი განმაიარაღებლები უნდა იყოთ. დიახ, ეს ის მე-ა, ადამიანებს ადამიანურ სახეს რომ შეუნარჩუნებს! აქედან ომი შორსაა. ჩვენი ჯარები რუხ რაზმებად კი არ დგანან რუხ ქვაფენილზე, არამედ ყვითლად, ყვავილის ყვითელ ფიალებში. ყვავილის წინაშე ქედის მოხრა შეიძლება. ხის ფოთლებში შემალულ ჩიტთან ლაპარაკი შეიძლება. ასე რომ, ეცადეთ, ხელოვნური ფერებით დამახინჯებულ სამყაროში ბუნების ნამდვილი ფერები იპოვოთ. ასეთი ფერია მთების ლურჯი ფერი – პისტოლეტის ბუდის ყავისფერი კი არ არის ასეთი ფერი; ხოლო ვისაც და რასაც ადამიანი ტელევიზორიდან იცნობს, ის მას არ იცნობს. ჩვენი მხრები ცისთვისაა ჩაფიქრებული, ხოლო გზა ცასა და მიწას შორის ჩვენზე გადის. ნელი სიარულით ისეთ ფორმას შეიძენთ, რომელიც არაფერს შეითვისებს მისთვის უცხოს. ბუნება ერთადერთი მყარი დაპირებაა. მაგრამ ის ისევ ზომავს და წონის: და ამ ულუფის მიღება დღეში მხოლოდ ერთხელ შეიძლება. ცაზე მოარული ღრუბლები, მიუხედავად იმისა რომ თვითონ სულ სადღაც მიისწრაფვიან, თქვენს ნაბიჯს ანელებენ. ვინ ამბობს, რომ დამარცხება აუცილებელია? განა თქვენი ომი უკან არ ჩამოიტოვეთ? ასე გაწრთობთ მშვიდობიანი აწმყო და გიჩვენებთ ცოცხლად გადარჩენილთა სიმშვიდეს. ის, რაც შორიდან სიკვდილის მუქარად ჩანდა, ახლოს მისვლისას ბავშვური თამაში აღმოჩნდა. თავიდან გაამზევეთ და დაფერთხეთ თქვენი ათასწლეულის საწოლი. ყურადღებას ნუ მიაქცევთ ბავშვთან შორს მყოფ ურწმუნოებს. ახალ ომს ნუ დაელოდებით: ჭეშმარიტ მშვიდობის მოყვარულთ ბუნების სიახლოვეს იპოვით. თქვენს მოდგმას ეშმაკის პროფილით ნუ დაენახვებით. სიძლიერით სავსე სახლი მეორე ადამიანის სახეა. მადლიერების ზეიმი აქ და ახლაა. ჰოდა, ნურავის ათქმევინებთ, რომ მშვიდობა ვერ გამოიყენეთ: თქვენი გარჯა ღვწას უნდა ჰგავდეს – გაეცით.  მხოლოდ ის გასცემს, ვინც შეიყვარა: გიყვარდეთ ერთი – ეს სიყვარული ყველას ეყოფა. შენი სიყვარულით ჩემს თავს შევიცნობ. მიუხედავად იმისა, რომ უმრავლესობის ამაღლება რთული რამაა –  ამაღლებისკენ ისწრაფეთ. თვალი მოარიდეთ ორფეხა პირუტყვს. იყავით ნამდვილები. აედევნეთ ქარავნის ჰანგებს. იქამდე იარეთ, სანამ გზათა ლაბირინთში გზები ხსნისა არ გამოჩნდება; და ისე ნელა, სანამ სამყარო ისევ თქვენი არ გახდება, იმდენად ნელა, სანამ მიხვდებით, რომ ის თქვენ არ გეკუთვნით. დიახ, ძალაუფლების სახით მოსული ძალაუფლებისგან თავი შორს დაიჭირეთ. ნუ დაიჩივლებთ, რომ მარტონი ხართ – უფრო მეტი სიმარტოვე უნდა ეძებოთ. შემოინახეთ შრიალი. ჰორიზონტი იამბეთ, სილამაზე კიდევ ერთხელ არყოფილივით რომ არ გაქრეს. ერთმანეთს ცხოვრებისეული სურათები მოუთხრეთ. რაც კარგი იყო, უნდა დარჩეს. შენელდით და გამოიგონეთ: ამოუხსნელი ოხვრა მძლავრ სიმღერებად გადააქციეთ. ჩვენი ხელოვნება ზეციური ღაღადის დარი უნდა იყოს! ნურავის მისცემთ იმის უფლებას, სილამაზეზე უარი გათქმევინოთ – ჩვენი, ანუ ადამიანთა მიერ შექმნილი სილამაზე სულის შემძვრელია. თავი გადადეთ საიდუმლოს ამოსახსნელად, ეს იმ მთავარ საიდუმლოს გაგიმჟღავნებთ. დაიმახსოვრეთ: რამდენჯერაც თქვენკენ მომავალი ბავშვი დამფრთხალი თვალებით შემოგხედავთ, იმდენჯერ თქვენ ხართ ამის მიზეზი. სხვადასხვაგვარად შენიღბვა თქვენი ხვედრი იქნება, და სასაცილო ტყუილს ამჯობინებთ შიშველ სიმართლეს. ითამაშეთ ყოველდღიურობის კომედია. თავის დაკარგვაც თამაშის ერთ-ერთი წესია (და მიუხედავად ამისა: ამაყად მაინც უნიღბო დადის!) გარეთ გამოდით, თქვენთვის უცნობ კონტინენტზე, და ილუზიების არმქონეთ ბოროტად ჩაცინების საშუალება მიეცით: ილუზია შორს ჭვრეტის უნარს იძლევა. დიახ, შემოინახეთ ფორმითა და მონატრებით სავსე ჯანმრთელი სამყარო – ამაზე ქირქილი შეუგნებლობაა, ეს აგონიაში მყოფი ამძორებული სულების ხროტინია. მკვდრები თქვენი დამატებითი სინათლეა. არაფერია, თუკი მათთან გასაუბრება არ შეგიძლიათ: ამისათვის ერთი მარცვალიც საკმარისია. უმჯობესია, ჩვენი არდაბადებულები გახსოვდეთ. ჩასახეთ მშვიდობის შვილი! იხსენით ჩვენი გმირები! ისინი წყვეტენ: „ომო, დაგვეხსენ“. თქვენ, აქაურნო: თქვენ აგებთ პასუხს. არავინ დაგაჯეროთ რომ უნაყოფონი ხართ ჟამის მიწურულს. ჩვენ დასაწყისთან ისე ახლოს ვართ, როგორც არასდროს. მერე რა, რომ ველური ადგილები თითქმის აღარ არსებობს. სამაგიეროდ თავად ველური, მუდამ ახალი, ისევ აქ არის: დრო. საათების წიკწიკი არაფერს ნიშნავს. დრო ის თრთოლაა, რომელიც დაწყევლილ საუკუნეშიც კი გვეხმარება. დროვ, იცოდე, რომ მუჭში მყავხარ! დღეს ის წმინდა დღეა. ვინც იღვწით, მშრომელნო, თქვენ მას შეიგრძნობთ. იქნებ გონივრული რწმენა არ არსებობს, მაგრამ არსებობს ღვთისადმი ძრწოლის გონივრული რწმენა. იხილეთ სასწაული და დაივიწყეთ ის. შეთხზეთ გრძელი წინადადება. სიხარული ერთადერთი კანონიერი ძალაუფლებაა. მხოლოდ მაშინ ხდება ყველაფერი სწორად, როდესაც გიხარიათ. – თუმცა მთელი ჩვენი ისტორიის მანძილზე რომ არ არსებობს დამაჯერებელი ნუგეში, ეს ისევ სიმართლედ რჩება. ვინ ზომავს ამას, ვინა წონის? ძალაუფლების სადავით ხელში ბავშვების მკვლელნი დაუსჯელად იმალებიან. სიმშვიდე ეპიზოდურია: მოჩუხჩუხე შადრევნები ბარიკადებად ემხობიან. იმედი ფრთის ამაო ფართქუნია. ყველგან არიან სიხარულის ჩამშხამებლები. სიხარულის მზისქვეშ მავალნი, სულის სიღრმეში სამსალას ვყლაპავთ. ძვირფასო აქაურებო: განგაშის ზარების რეკვა სამარადისოდ გაგრძელდება.  თქვენი შეწყალების ვედრება უპასუხობას აღვიძებს. ამიტომ წამოიმართეთ და იხილეთ მუქ პიჯაკსა და თეთრ პერანგში ჩაცმული კაცი. იხილეთ ქალი, მდინარის გაღმა აივანზე მზეზე რომ თბება. თქვენებურად დაადასტურეთ ჩვენი ადამიანური სიჯიუტე! ერთ თუნდაც ნაჩქარევ კოცნას მისი კურთხევა. ახლა კი ყველა თავის ადგილს დაუბრუნდეს. სივრცის დემონიზება მოახდინეთ, განმეორებებით. ფორმა კანონია, და ისიც აღდგება. სამუდამო მშვიდობა შესაძლებელია. ყური მიუგდეთ ქარავნის ჰანგებს. ………ცისკენ იყავით მიმართულნი. ამ დრამატულ ლექსს დაუგდეთ ყური. იარეთ ყოველთვის დინების საწინააღმდეგოდ. იარეთ სოფლების გავლით“.

• ბავშვობაში დედაჩემის მონაყოლმა პატარა ამბებმა თუ იმისკენ მიბიძგეს, რომ თითქმის მთელი ჩემი ცხოვრება მეწერა და ეს ყოფილიყო ჩემი საქმე, ხელოვნების ნიმუშებმა, და არა მხოლოდ წიგნებმა, ნახატებმა, ფილმებმა (უპირველესად ჯონ ფორდის ვესტერნმა და იაპონელი იასუჰირო ოზუს „ისტერნმა“) და სიმღერებმა (მაგალითად, ბოლო პერიოდში,  ჯონი კეშისა და ლეონარდ კოენის შესრულებით) ამ ბიძგის გამოსაწვევად და გასახმოვანებლად სიცოცხლისთვის აუცილებელი ფორმები, რიტმები, ან, უფრო მარტივად რომ ვთქვა, რხევები და იმპულსები შემძინეს. უფრო ადრეული რხევები და იმპულსები, რა თქმა უნდა, ხელოვნებას არ გამოუწვევია. მათ იმ ბავშვში, რომელიც მე ვიყავი, მისი დაბადების ადგილთან, სტარა ვასთან ახლომდებარე ეკლესიის რომანული თაღების ქვეშ გაჟღერებული სლოვენიურ-სლავური რელიგიური ლიტანიებით შეღწიეს და მონუსხეს ის. მაგრამ ამასობაში ეს ბავშვი სამოცდაჩვიდმეტი წლისა მოიყარა და ზეცისკენ მიმართული მონოტონური და იმავდროულად მელოდიური ღაღადი უწინდებურად მოქმედებს მასზე, სულს ჰბერს და მისი მომავალი სამწერლო გზის სიმებს არხევს; გულში ღიღინებს მისთვის ზეციურ გამებსა და კადენცებს, თითქოს ღვთისშობლისთვის უგრძეს ლორეტანულ ლიტანიას აღავლენდეს; აქ ჩამოთვლილი ასამდე სახელი და ვედრება შეგნებულად არ არის გადათარგმნილი (შესატყვისი რესპონსორიუმის გამოკლებით: „Prosi za nas“ – ევედრე ჩვენთვის!“):

Mati Stvarnikova – prosi za nas

Mati Odresenikova – prosi za nas

Sadež modrosti – prosi za nas

Začetek našega veselja – prosi za nas

Posoda duhovna – prosi za nas

Posoda časti vredna – prosi za nas

Posoda vse svetosti – prosi za nas

Roža skrivnostna – prosi za nas

Stolp Davidov – prosi za nas

Stolp slonokosteni – prosi za nas

Hiša zlata – prosi za nas

Skrinja zaveze – prosi za nas

Vrata nebeška – prosi za nas

Zgodnja danica – prosi za nas

ამ რამდენიმე წლის წინ ნორვეგიაში გახლდით, რასაც ჰენრიკ იბსენს უნდა ვუმადლოდე, ოღონდ, არა დრამატურგ იბსენს, რომელსაც  ჩემი გამოსვლის დასასრულ,  მინდა, კეთილი გერმანული სიტყვა შევაწიო, ისევე როგორც ჩვენს „პეერ გინტს“, და თანაც კიდევ ორი პატარა, მაგრამ დაუჯერებელი ნორვეგიული ამბავიც მოგითხროთ: პირველი, ჩემი ხუთი თუ ექვსი პირადი მცველიდან – bodyguards – ერთ-ერთზეა, რომლის გვერდითაც მე შუადღიდან გვიან ღამემდე მომიწია ყოფნა. ამ კაცმა შუაღამისას, ოსლოს ერთ წყნარ საპორტო რესტორანში მობილური ტელეფონიდან თავისი ლექსები ჯერ ნორვეგიულად, მერე კი ინგლისურად წამიკითხა, რომელთაგან ყველა ნაზი სატრფიალო ლექსი იყო.

ერთ-ერთ მომდევნო საღამოს, რომელიც შუაღამის ცარიელ ოსლოში (ან კრისტიანიაში, როგორც ჯერ კიდევ ჰქვია მის დედაქალაქს ახალგაზრდა კნუტ ჰამსუნის წიგნში „შიმშილი“), როგორც იქნა მარტოდ დარჩენილმა, აღმა-დაღმა უმიზნო ხეტიალში გავატარე, წიგნების მაღაზიის განათებული ვიტრინის წინ მამაკაცის სილუეტს მოვკარი თვალი. ერთმანეთს რომ მივუახლოვდით და მხარი ვუსწორეთ, კაცი მომიბრუნდა, გამოფენილი წიგნებიდან ერთ-ერთზე მიმითითა და მითხრა: „ეს ჩემი პირველი წიგნია!“ – „დღეს გამოვიდა! დღეს პირველი დღეა!“ ძალიან ახალგაზრდა იყო, ჯერ თითქმის ბავშვი, გნებავთ – „ყმაწვილი“, როგორც წიგნში წერია. მას ისე გულწრფელად უხაროდა, როგორც მხოლოდ ბავშვს შეუძლია გახარება. მაშინდელი სიხარულის განცდა მასში, როგორც ავტორში, როგორც შემოქმედში, დღემდე არ გამქრალა, და  არც არასოდეს გამქრალიყოს!

მე ვისარგებლებ შემთხვევით და ორივე მათგანს – კაცს ოსლოს პორტიდან და წიგნების მაღაზიის ვიტრინის წინ მდგარ იმ ყმაწვილს, აქედან დასავლეთით, ან იქ, სადაც ისინი  ახლა არიან, მოკითხვას ვუთვლი.

გული მწყდება, რომ ჩემი მაშინდელი პირადი მცველის ვერცერთ სატრფიალო ლექსს ვერ წაგიკითხავთ; რამდენიმე მათგანი კი ჩავიწერე იმ ღამით, მაგრამ, სამწუხაროდ, ის ფურცელი სადღაც დავკარგე. მის ნაცვლად სხვა ლექსს შემოგთავაზებთ, ერთი soulguard-ისას, სულის მცველისას (და გთხოვთ, მომიტევოთ ეს სიტყვებით თამაში):

ტომას ტრანსტრომერი

რომაული თაღები

ტურისტები უზარმაზარ და ნახევრად ჩაბნელებულ რომაულ ტაძარში.

თაღების მიღმა სხვა თაღები დაუსრულებლივ.

რამდენიმე სანთლის ლიცლიცი.

მე უსახო ანგელოზი შემომეხვია

და მთელ ტანში ჩამჩურჩულა:

„არასდროს შეგრცხვეს, რომ კაცი ხარ, და იამაყე!“

შენში თაღები იხსნებიან და მათ მიღმა სხვა თაღები დაუსრულებლივ.

„შენ არასოდეს დასრულდები, ყველაფერი ისე ხდება, როგორც ჩაითქვა.“

ცრემლები მზერადაბინდული

მზით დატბორილ პიაცაზე გამოვირიყეთ

მეც, მისტერ და მისის ჯონსებიც, სენიორა საბაიტნიც, და ჰერ ტანაკაც.

მათშიც თაღები იხსნებოდნენ და მათ მიღმა სხვა თაღები დაუსრულებლივ.

ლექსი თარგმნა ზვიად რატიანმა

პრემიის გადაცემისას ლექსი პეტერ ჰანდკმ შვედურ ენაზე წაიკითხა.

[1]დრამის მოქმედი პირები

© არილი

სრულად ნახვა